پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 915 |
| تعداد مقالات | 7,521 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,222,619 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,644,111 |
پژوهشی در اصول و تکنیک‌های جرّاحی گوش، حلق و بینی در طبّ سنّتی دورۀ اسلامی (از قرن سوّم تا دوازده هجری) | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 4، دوره 27، شماره 34 - شماره پیاپی 124، شهریور 1396، صفحه 89-116 اصل مقاله (691.93 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2017.6543. | ||
| نویسنده | ||
| ماهیار شریعت پناهی* | ||
| استادیار گروه تاریخ و تمدّن ملل اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد | ||
| چکیده | ||
| در میان شعبه‌های متعدّد طبّ سنّتی دورۀ اسلامی، جرّاحی نیاز به تخصّص، تجربه و دقّت بسیار بالایی دارد. هدف از این پژوهش، یافتن اصول و تکنیک‌های ثابتِ مورد استفاده جرّاحان، از قرن سوّم تا دوازدهم هجری است. روش پژوهش، توصیفی- تطبیقی با تحلیل نمونه‌هاست. نتایج مشخص کرده است که برخی اصول و تکنیک‌های ثابت در این مقطع زمانی از شرق تا غرب جهان اسلام مورد پذیرش و متداول بوده است. جرّاحان این دوره شناختی واضح و متمایز از انواع بیماری‌های حلق داشته‌اند. اصول اصلی آنها احتیاط کامل، تشخیص بهبودی و ترمیم جراحی، جلوگیری از خونریزی و بخیه‌زدن است. یکی دیگر از اصول اساسی جراحی دوره اسلامی، لزوم آشنایی کامل جراح با داروهای ترکیبی و گیاهان دارویی است. تکنیک‌های جراحی گوش، حلق و بینی نیز شامل داغ‌کردن نقطه‌ای گوش، داغ بینی، داغ‌کردن داروییِ حلق، شکافتن از بالا به پایین در گلو، شکاف عرضی در داخل حلق، شکافتن بستگی گوش، بازگرداندن ریشه به بینی، شکافتن با تکنیک میلِ نهان، درمان شیء در گوش با روش شکافتن، تکنیک قطع‌کردن به روش سلخ‌کردن، قطع‌کردن لوزه‌ها و ورم‌های حلق است. در تمام این مراحل آشنایی تخصصی با طیف متنوعی از ابزارهای جراحی و تکنیک استفاده از آنها کاملاً مشهود است. ابزارهای تخصصی این نوع جراحی شامل مکواة نقطه‌ای، میخی و زیتونی، انواع قلاب‌ها، نیشترها، سخت سر، مته، میل نهان، موچین، مکبس، قیچی، میل آزمایش و انبر است. همچنین جراحان دوره اسلامی جهت خروج اشیای مختلفِ در گوش و حلق، همچون سنگ یا موجوداتی همچون زالو و کِرم از ابزارهایی همچون قلاب و موچین، انبر و لوله استفاده می‌کردند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گوش؛ حلق؛ بینی؛ جرّاحی؛ طبّ سنّتی؛ دورۀ اسلامی؛ شکافتن؛ داغ‌کردن؛ قطع‌کردن؛ ابزار جرّاحی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Research on The Principles And Techniques of Ear, Throat And Nose Surgery In traditional Medicine Of The Islamic Period (From The Third Century To The Twelfth Century AH) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Seyyed Mahiar Shariatpanahi | ||
| چکیده [English] | ||
| Surgery requires a lot of expertise, experience and precision among the various branches of traditional medicine in the Islamic period. The purpose of this study is to find the principles and techniques used by surgeons from the third to the twelfth century A.H. The research method is descriptive-comparative with sample analysis. The results indicate that some of the basic principles and techniques used at this period were accepted from the east to the west of the Islamic world. The surgeons of this period had a clear cognitive distinction of various diseases. Their main principles are precaution, diagnosis of recovery and surgical repair, preventing bleeding and suturing. Another basic principle of Islamic surgery is the need for a surgeon to fully understand the combination of drugs and herbs. Surgical techniques for the ear, throat and nose include: cauterize spot of the ear, cauterize nose, cauterize with medicines in the throat, split from top to bottom in the throat, splitting the width inside the throat, splitting the ear closure, restore root to nose, split with a secret rod technique, object treatment in the ear with split method, cutting technique by lifting method, cut off tonsils and tonsils. In all these stages, familiarity with a wide range of surgical instruments and techniques is very evident. It's cicatrix in the shape of a dot, nail and olive, various hooks, Surgical knife, hard head, drill hidden rod, tweezer, Moving rod, scissor, test url and plier. Also, the Islamic period surgeons for the removal of various objects in the ear and throat, Such as rocks or leeches and worms, used tools such as hooks and tweezers, nipples and pipes. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ear, Throat, Nose, Surgery, Traditional Medicine, Islamic Period, Splitting, Cauterize, cutting, Surgical Instruments | ||
| مراجع | ||
|
ـ آقسرایی، جمال‌الدین (1387ش). شرح آقسرائی، مصحح: مقدمه از محمدمهدی اصفهانی. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. ـ ابن ابی اصیبعه، احمد بن قاسم ـ مترجم: سید جعفر غضبان(1386). عیون الأنباء فی طبقات الأطباء، ترجمه سید جعفر غضبان. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. ـ ابن ربن طبری، علی بن سهل. فردوس الحکمة فی الطب (1423 ق.). مصحح عبدالکریم سامی جندی. بیروت: دارالکتب العلمیة. ص 232. ـ ابن جزار قیروانی، احمد بن ابراهیم (1375ش). طب الفقراء و المساکین. مصحح وجیهه کاظم آل طعمه. تهران: مؤسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی (ایستاک). ـ ابن زهر، عبدالملک(1403 ق). التیسیر فی المداواة و التدبیر. محقق: میشیل الخوری. دمشق: دارالفکر. ـ ابن سینا (1426ق). القانون فی الطب. (طبع بیروت)، دار إحیاء التراث العربی. بیروت: 1426 ه. ق. ــ ــــــــ (1389 ش). قانون. ترجمه عبدالرحمن شرفکندی. تهران: سروش. ـ ابن قف، امین‌الدولة بن یعقوب(1356ق). العمدة فی الجراحة، حیدرآباد: فی مجلس دائرةالمعارف العثمانیة الکائنة. ـ ابن هاشم، راشد بن عمیر(1405ق). فاکهة ابن السبیل، عمان: وزارة التراث القومی و الثقافة. ـ ابن هبةالله، سعید(1419ق). المغنی فی الطب. بیروت: دارالنفائس. ـ ابن هبل بغدادی، علی بن احمد(1362ق). المختارات فی الطب، حیدرآباد: دائرةالمعارف العثمانیة. ـ احمد، شمس‌الدین(1387ش). خزائن‌الملوک. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. ـ اخوینی، ربیع بن احمد(1371ش)، هدایة المتعلمین فی الطب، تصحیح جلال متینی، مشهد: دانشگاه مشهد. ـ ــــــــ میزان الطب(1380 ه. ش.)، محقق: هادی نصیری، قم: مؤسسه فرهنگی سماء. ـ ارزانی، میرمحمد اکبر بن محمد(1387 ه. ش). طب أکبری، محقق: جلال‌الدین. قم: مؤسسه احیاء طب طبیعی. ـ اسرائیلی، اسحاق بن سلیمان(1412 ه. ق.). الأغذیة و الأدویة. مصحح: صباح محمد. مؤسسه عزالدین. بیروت: ـ انطاکی، داود بن عمر (1417ق). تذکرة أولی‌الألباب ـ الجامع للعجب العجاب. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. ـ بهاءالدوله، بهاءالدین بن میرقوام‌الدین، خلاصةالتجارب (طبع جدید). محقق شمس محمدرضا اردکانی، محقق‌زاده، عبدالعلی فریدی، پویا ابوالحسن‌زاده، زهره. تهران: دانشگاه علوم پزشکی. ـ بیطار، ابوبکر بن بدر (1413 ه. ق). کامل الصناعتین مصحح عبدالرحمن ابریق. حلب: منشورات جامعة حلب معهد التراث العلمی العربی. ـ ثابت بن قره (1419 ه. ق). الذخیرة فی علم الطب (معالجة الأمراض بالأعشاب)، محقق مزیدی، احمد فرید. بیروت: دارالکتب العلمیة. ـ جرجانی، اسماعیل بن حسن(1345 ه. ش). الأغراض الطبیة و المباحث العلائیة. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. ـ ــــــــ ذخیرة خوارزمشاهی (1355 ه. ش). چاپ عکسی از نسخه‌ای خطی. چاپ علی‌اکبر سعیدی سیرجانی. تهران: ـ حسینی شفائی، مظفر بن محمد (1390 ه. ش). قرابادین. مصحح: یوسف بیگ‌باباپور و محمد (عارف) موسوی نژاد. قم: حکیم مؤمن، تحفة‌المؤمنین. نور وحی. ـ حنین بن اسحاق (1978 م). المسائل فی الطب للمتعلمین. قاهره: دارالجامعات المصریة. ـ رازی، محمد بن زکریا(1412 ه. ق). تقاسیم العلل (کتاب التقسیم و التشجیر)، مصحح: صبحی محمود حمامی، منشورات حلب: جامعة حلب معهد التراث العلمی العربی. ـ ــــــــ ، الحاوی فی الطب(1422 ه. ق). محقق: هیثم خلیفة طعیمی، بیروت: دار احیاء التراث العربی. ـ ــــــــ ، خواص‌الأشیاء(1388 ه. ش.) مترجم: رازی، محمد بن زکریا، محقق/ مصحح: یوسف بیگ باباپور- کاوه عباسی، قم: مجمع ذخائر اسلامی. ـ ــــــــ ، المدخل إلی صناعة الطب (إیساغوجی) (1388 ه. ش). تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. ـ زهراوی، خلف بن عباس، التصریف لمن عجز عن التألیف، چاپ عکسی از نسخه خطی کتابخانه سلیمانیه استانبول، مجموعه بشیرآغا، ش 502، چاپ فؤاد سزگین. فرانکفورت 1406 ه.ق/1986. ـ ــــــــ ، المقالة الثلاثون من التصریف لمن عجز عن التألیف(1422 ه. ق). محقق: عبدالعزیز ناصر الناص- علی بن سلیمان التویجری. ریاض: مطابع الفرزدق التجاریة. ـ رسالة فی علاج الاطفال(1389 ه. ش). ناشناس، از شاگردان ابوماهر موسی بن سیار، محقق/ مصحح: حاجی، حسین علی. قم: نور وحی. ـ دهخدا، لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران ـ سزگین، فؤاد(1380 ه. ش). تاریخ نگارش‌های عربی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ـ شطشاط، علی بن حسین، (1999م). تاریخ الجراحة فی الطب العربی. بنغازی. ـ عقیلی علوی شیرازی، سید محمد حسین بن محمد هادی(1385 ه. ش). خلاصة الحکمة، قم: اسماعیلیان. ـ ــــــــ ، قرابادین کبیر(1387 ش). دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران. تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل. ـ ــــــــ ، مخزن الادویه (طبع جدید)( 1390 ه. ش). محقق: شمس اردکانی، محمدرضا رحیمی، فاطمه روجا فرجادمند. تهران: دانشگاه علوم پزشکی تهران. سبز آرنگ. ـ علی بن عباس (1294 ه. ق). کامل الصناعة الطبیة. بولاق. ـ علی خان، محمدصادق (1323 ه. ق). مخازن التعلیم. دهلی: مطبع فاروقی. ـ فیلسوف‌الدوله، عبدالحسین بن محمدحسن(1383 ه. ش). مطرح الأنظار فی تراجم أطباء الأعصار و فلاسفة الأمصار. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. ـ قلانسی سمرقندی، محمد بن بهرام(1403 ه. ق). أقرباذین القلانسی. مصحح: محمد زهیر البابا. حلب: معهد التراث العلمی العربی. ـ قمری بخاری، حسن بن نوح (۱۳۸۷). کتاب التنویر. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. ـ کرمانی، نفیس بن عوض(1387 ه. ش). شرح الأسباب و العلامات. محقق: مؤسسه احیاء طب طبیعی، قم: جلال‌الدین. ـ کرمانی، محمد کریم بن ابراهیم(1362 ه. ش). دقائق العلاج. مترجم: عیسی ضیاء ابراهیمی، کرمان: چاپخانه سعادت. ـ کشکری، یعقوب، کناش فی الطب، چاپ عکسی از نسخة خطی کتابخانة سلیمانیة استانبول، مجموعة ایاصوفیه، ش 3716، 1405/1985 فرانکفورت ـ ناظم‌جهان، محمداعظم (1387 ه. ش). اکسیر اعظم. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران- مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل. ـ نجار، عامر(1994 م). فی تاریخ الطب فی الدولة الإسلامیة. قاهره: دارالمعارف. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 827 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 881 |
||