تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 926 |
تعداد مقالات | 7,634 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,436,290 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,851,358 |
آن مردِ سلطانی؛ استاد ابومنصور (نمونهای از حضور زردشتیان در تشکیلات دیوانی و سپاهی آل بویه) | ||
تاریخ اسلام و ایران | ||
مقاله 1، دوره 31، شماره 49 - شماره پیاپی 139، فروردین 1400، صفحه 11-22 اصل مقاله (348.95 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2021.30450.2213 | ||
نویسنده | ||
حمیدرضا دالوند* | ||
استادیار پژوهشکدۀ زبانشناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
جامعه زردشتی ایران با فروپاشی دولت ساسانی و چیرگی اسلام، فراز و فرودهای بسیاری دید؛ البته نه آنگونه مطرود شد که گمان میرود و نه توانست اقتدار پیشین را حفظ کند. جامعۀ زردشتی بر آن شد تا با اثبات صاحب کتاب بودن و قرار گرفتن در کنار دیگر ملل اهل کتاب و پرداخت جزیه، ادامۀ حیات خویش را ممکن سازد. وجه دیگر امکان حیات آنان، در قالب حضور فعال در امور دیوانی و حفظ این جایگاه تا سدۀ پنجم قمری بود. زردشتیان دبیران و دیوانیان دقیق و ماهری بودند. دولت امیران آل بویه که در پی احیای سنتهای ایرانی بود، فرصت بیشتری به دیوانیان زردشتی داد. موضوع این گفتار به شیوۀ تحلیل تاریخی، بررسی یکی از شخصیتهای زردشتی به نام ابومنصور است که در زمان بهاءالدوله دیلمی (حک: 379-404ق) ضمن حفظ جایگاه علمی و دینی خود نزد همدینانش، مصدر خدمات مهم دیوانی بود. نام و یاد او با عنوان «استاد ابومنصور» که نشانگر جایگاه علمی اوست، در منابع نویافتۀ زردشتی و همچنین در متون تاریخی عربی آمده است. او با بهرهگیری از شهرت و جایگاه خویش توانست در تدوین و جمعآوری منابع دینی زردشتی نقشساز باشد و با نفوذ سیاسی و دیوانی توانست جایگاه زردشتیان را در ساختار قدرت آل بویه ارتقا دهد. آزادی نسبی مذهبی این دوره، رشد شخصیتهای زردشتی را فراهم ساخته بود. | ||
کلیدواژهها | ||
زردشتیان؛ دیوانسالاران زردشتی؛ آل بویه؛ بهاءالدوله دیلمی؛ ابومنصور | ||
عنوان مقاله [English] | ||
That man, Ostad Abu-Mansour, who is a governmental man (An Example of the Presence of Zoroastrians in the Administrative and Military Organization of the Bouyeh Dynasty) | ||
نویسندگان [English] | ||
Hamidreza Dalvand | ||
Assistant Professor, Faculty of Linguistics, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran | ||
چکیده [English] | ||
Zoroastrian Society of Iran saw many ups and downs with the collapse of the Sasanian government and the domination of Islam. It was, however, neither dismissed as it was thought nor able to maintain its former authority. The Zoroastrian society sought to make a living by proving that it was the owner of a book and that it is beside the people of Ahle-Kitab, and by paying the ransom or jizyah. Another reason for the Zoroastrians to live longer was their dominance over bureaucratic affairs and preservation until the fifth century AH. They were meticulous and skilled office workers. The government of the Bouyeh, which sought to revive Iranian traditions, gave the Zoroastrian administrative an opportunity. The subject of this essay is an examination of one of the Zoroastrian personalities who served an important role in the time of Baha'u-daulah al-Dilami (c. 379-404 AH). His name is mentioned both in Zoroastrian sources and in Arabic historical texts. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Zoroastrianism, Zoroastrian Bureaucracy, Bouyeh Dynasty, Baha'u-daulah al-Dilami, Abu Mansour | ||
مراجع | ||
منابع و مآخذ
- ابناثیر، عزالدین علی (1383)، تاریخ کامل، ترجمۀ حمیدرضا آژیر، ج12، تهران: اساطیر. - ....................................... (1978م)، الکامل فی التاریخ، ج7، بیروت: دار الفکر. - بلر، شیلا (1394)، نخستین کتیبهها در معماری دوران اسلامی ایرانزمین، ترجمۀ مهدی گلچین عارفی، تهران: فرهنگستان هنر. - تفضلی، احمد (1376)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار تهران: انتشارات سخن. - تقیزاده، حسن (1392)، مدارک گاهشماری، به کوشش ایرج افشار، تهران: توس. - حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (1375)، تاریخ نیشابور، ترجمه محمدبن حسین خلیفه نیشابوری، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگه. - دالوند، حمیدرضا (بهار و تابستان 1397)، «کانونهای زردشتی فارس و سرانجام آنها در آغاز سده پنجم هجری»، پژوهشنامه تاریخهای محلی ایران، سال ششم، شمارۀ 12، صص 25-46. - دومناش (1385)، « ادبیات زردشتی پس از فتوح مسلمانان»، تاریخ ایران کمبریج (از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان)،گردآوری ر. ن. فرای، ترجمه حسن انوشه، ج4، تهران: امیرکبیر، صص465- 485. - الروذراوری، ابوشجاع محمدبن الحسین (1919)، تاریخ هلال صابی یا ذیل کتاب تجارب الامم مسکویه، مع ذیل الوزیر ابیشجاع محمدبن الحسین الملقب ظهیرالدین الروذراوری، ج8، قاهره: چاپ آمدروز. - ......................................................................... (1379)، ذیل کتاب تجارب الامم ابوعلی مسکویه الرازی، حققه و قدم له ابوالقاسم امامی، تهران: سروش. - قمی، حسنبن محمد (1361)، تاریخ قم، ترجمۀ حسنبن علیبن حسن عبدالملک قمی، تصحیح و تحشیه سید جلالالدین طهرانی، تهران: انتشارات توس. - گنجینه دستنویسهای پهلوی 19، دستنویس ش د 90، یسنا و ترجمه پهلوی آن، بخش یکم (2535)، به کوشش ماهیار نوابی، کیخسرو جاماسب آسا و محمود طاووسی، شیراز: مؤسسۀ آسیایی دانشگاه پهلوی. - محمودبن عثمان (1943م)، فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه، به تصحیح فریتز مایر، استامبول: مطبعة معارف. - مخلصی، محمدعلی (تابستان 1383)، «بررسی و پژوهشی در دو کتیبة عضدالدوله در تخت جمشید»، مجلۀ اثر، شمارۀ 36ـ37، صص92-102.
- Anklesaria, B. T. (1969), The Pahlavi Rivāyat of Āthur Farnbag and Farnbag Srōš, vol.1&2, Bombay. - de Blois, F. (2003), “the reform of the zoroastrian calendar in the year 375 of yazdgird”, in: Ātaš-e dorun, the fire within: Jamshid soroushian commemorative volume, NewYork: pp.139-145. - Frye, Richard Nelson (1973), Sasanian remains from Qasr -i Abu Nasr: seals, sealing, and coins, Cambridg: Harvard university press. - Madan (1911), the Pahlavi Dinkard, Bombay. - Weber, D. (2008), “New Arguments for Dating the Documents from the "Pahlavi Archive"”, Bulletin of the Asia Institute, NewSeries, Vol.22, pp.215-222.
List of sources with English handwriting Persian and Arabic Sources - Dālvand, Ḥamīd Reżā (2018), “Zoroastrian Community of Fars Province and Its Fate at the Beginning of the Fifth Century Hegira”, Biannual Research Journal of Iran Local Histories, Volume 6, Winter and Spring , pp. 25-46. [In Persian] - Ebn Aṯīr, ‘Ez al-Dīn ‘Alī (1978), Al-Kāmil fi al-Tārīḵ, Vo. 7, Beirut: Dār al-Fikr. - Ebn Aṯīr, ‘Ez al-Dīn ‘Alī (1383 Š.), Tārīḵ-e Al-Kāmil, translated by Ḥamīdreżā Āžīr, Vol. 12, Tehran: Asāṭīr.[In Persian] - Ganĵīneh Dastnevīshā-ye Pahlavī 19, Dastnevīs-e 90, Yasnā (Pahlavi Translation, Part I (2535), edited by Māhyār Navābī, Keyḵosro ĵāmāsb Āsā, Maḥmūd Ṭāvvūsī, Shiraz: Moasisa-ye Āsīāīī Dānišgāh-e Širāz. [In Persian] - Ḥākim Neyšābūrī, Abu Abdullāh (1375 Š.), Tārīḵ-e Neyšābūr, translated by Moḥammad b. Ḥoseyn ḵalīfa Neyšābūrī, edited by Moḥammad Reżā Šafī’ī Kadkanī, Terhan: Āgah. [In Persian] - Maḥmūd b. ‘Oṯmān (1943), Firdos al-Moršidīya fi Asrār al-Ṣamadīa, edited by Fritz Meier, Istanbul: Maṭba’a Ma’ārif. - Moḵleṣī, Moḥammad ‘Alī (Summer 1383 Š.), “Barrsī va Peĵūhešī dar Do Katība-ye ‘Ażd al-Dawla dar Taḵt-e Ĵamšīd”, Maĵala-ye Aṯar, No. 36-37, pp. 92-102. [In Persian] - Qomī, Ḥasan b. Moḥammad (1361 š.), Tārīḵ-e Qom, translated by Ḥasan b. ‘Alī b. Ḥasan ‘Abdulmalek Qomī, edited by Sayed Ĵalāl al-Dīn Ṭehrānī, Tehran: Entišārāt-e Tūs. [In Persian] - Al-Rūẕrāvarī, Abu Šoĵā’ Moḥammad b. al-Ḥoseyn (1919), Tārīḵ-e Hilāl Ṣābī yā Ẕail-e Kitāb-e Taĵārib la-Omam Moskūya, Ma’a ẕail la-Vazīr Abī Šoĵā’ Moḥammad b. al-Ḥoseyn al-Molagab Ẓahīr al-Dīn al- Rūẕrāvarī, Vol. 8, Cairo: Čāp Āmad Rūz. - Al-Rūẕrāvarī, Abu Šoĵā’ Moḥammad b. al-Ḥoseyn (1379 Š.), Ẕail-e Kitāb Taĵārib al-Omam Abū ‘Alī Moskūya al-Rāzī, edited by Abulqāsem Emāmī, Tehran: Sorūš. - Tafażolī, Aḥmad (1376 Š.), Tārīḵ-e Adabīāt-e Īrān-e Pīš az Eslām, edited by Žāleh Āmūzegār, Tehran: Entišārāt-e Soḵan. [In Persian] - Taqīzādehm Ḥasan (1392 Š.), Madārek-e Gāhšomārī, edited by Īraĵ Afšār, Tehran: Tūs. [In Persian]
English Sources - Anklesaria, B. T. (1969), The Pahlavi Rivāyat of Āthur Farnbag and Farnbag Srōš, vol.1&2, Bombay. - Blair, Sheila (1991), The Monumental Inscriptions from Early Islamic Iran and Transoxiana, Brill. - de Blois, F. (2003), “the Reform of the Zoroastrian calendar in the year 375 of Yazdgird”, in: Ātaš-e dorun, the fire within: Jamshid soroushian commemorative volume, New York: pp.139-145. - De Menasce, J. (1975), “Zoroastrian Literature after the Muslim Conquest”, in The Cambridge History of Iran, The Period fron the Invasion to the Saljuqs, edited by Richard Frye, Cambridge University Press. - Frye, Richard Nelson (1973), Sasanian remains from Qasr -i Abu Nasr: seals, sealing, and coins, Cambridg: Harvard University Press. - Madan (1911), the Pahlavi Dinkard, Bombay. - Weber, D. (2008), “New Arguments for Dating the Documents from the "Pahlavi Archive"”, Bulletin of the Asia Institute, New Series, Vol. 22, pp. 215-222. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 510 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 294 |