تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 928 |
تعداد مقالات | 7,637 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,456,789 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,865,156 |
نقد و بررسی دیدگاه مشهور فقهاء امامیه در عدم وجوب استبراء زانیه غیر باردار | ||
مطالعات زن و خانواده | ||
مقاله 3، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 24، خرداد 1401، صفحه 61-83 اصل مقاله (765.13 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jwfs.2022.36437.2707 | ||
نویسنده | ||
عبدالصمد علی آبادی* | ||
استادیار فقه و حقوق دانشگاه مذاهب اسلامی تهران- ایران | ||
چکیده | ||
استبراء به معنای برائت رحم و پاکی آن است، در اسلام استبراء جهت پاکی رحم از حمل تشریع شده است که استبراء غیر حامل با دیدن حیض است.از آن جهت که زنا ازمسائلی است که همواره مورد ابتلا بوده خصوصا در جوامع امروزی، ضروری است که در خصوص استبراء زانیه بحث شود. حال این سؤال مطرح میشود که زانیه بدون شوهر و غیرباردار در صورتی که قصد ازدواج داشته باشد آیا نیاز به استبراء دارد؟هدف از این تحقیق تبیین حکم استبراء زانیه بدون شوهر وغیر بارداراست. فقهای امامیه دروجوب یا عدم وجوب استبراء زانیه غیر باردار اختلاف دارند، دیدگاه عدم وجوب استبراء به مشهور فقها نسبت داده شده است البته برخی از مشهور به استحباب استبراء و برخی دیگر به احتیاط در این مسئله گرایش پیدا کرده اند.این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی است نشان میدهد ادله مشهور ناتمام است؛ به دلیل اینکه استناد مشهور به عموم و اطلاق ادله است که با ادلهای که بر وجوب استبراء دلالت میکنند، قید زده میشوند و اعراض مشهور موجب ضعف روایات وجوب استبراء نمیشود زیرا اولا اعراضمشهور قدما چندان روشن نیست. ثانیا این اعراض بخاطر این نیست که آنها دلیلی داشتهاند که به ما نرسیده است، بلکه اعراض آنها اجتهادی است. نتیجه آنکه با وجود روایات وجوب استبراء، قاعده « قاعده لایجوز اجتماع المائین فی رحم واحد» و حفظ میاه و انساب از اختلاط قول به وجوب استبراء ترجیح دارد. | ||
تازه های تحقیق | ||
استبراء زانیه، یکی از مسائل اختلافی بین فقهای امامیه است. مشهور فقها استبراء زانیه بدون شوهر و غیر باردار را واجب نمیدانند و برخی دیگر قائل به وجوب استبراء هستند. لسان مشهور در نفی وجوب یکی نیست، برخی استبراء را مطلقاً قبول ندارند و اصلاً نامی از آن نبردهاند و ازدواج بعد از زنا را صحیح میدانند، برخی استبراء را مستحب و برخی دیگر ضمن اذعان به عدم وجوب استبراء به احتیاط در این مسئله تمایل پیداکردهاند. ادلهای که مشهور بر عدم وجوب استبراء به آنها استناد میکنند، ناتمام است زیرا آنها به عمومات ادله استدلال کردهاند که با روایاتی که دلالت بر وجوب استبراء میکنند ـ خصوصاً روایت شیخ طوسی که از نظر سندی معتبر است ـ تخصیص زده میشود. علاوه بر روایات وجوب استبراء به دو دلیل دیگر بر وجوب استبرا استناد میشود، دلیل اول حفظ میاه و انساب و دلیل دوم قاعده «لایجوز اجتماع المائین فی رحم واحد». برخی گفتهاند که چون مشهور از روایات وجوب استبراء اعراض کردهاند این اعراض نشانه ضعیف بودن روایات است، لذا کنار گذاشته میشوند اما با بررسی صورتگرفته اولاً باتوجهبه اختلاف قدما در این مسئله، اعراض مشهور قدما روشن نیست، افزون بر آن اگر اعراض مشهور پذیرفته شود این اعراض بهخاطر دلیل خاصی نبوده بلکه بهخاطر اجتهاد فقها است، لذا اعتبار ندارد. بنابراین باتوجهبه روایات وجوب استبراء، قاعده «لایجوز اجتماع المائین فی رحم واحد» و حفظ میاه و انساب از اختلاط قول به وجوب استبراء ترجیح دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
استبراء زانیه؛ عده زانیه؛ زانیه غیر باردار؛ برائت رحم؛ پاکی رحم | ||
عنوان مقاله [English] | ||
A Critique and Examination of the View of Most Imamiyah Jurists on Non-obligation of Istibra' of Non-pregnant Adulteress | ||
نویسندگان [English] | ||
Abdolsamad Aliabadi | ||
Assistant Professor-University of Islamic Dinomination | ||
چکیده [English] | ||
Istibra' means the innocence of the womb and its purity. In Islam, istabra' has been legislated for the purity of the womb from pregnancy, which is a non-pregnant istabra' by seeing menstruation. Since adultery is one of the issues that has always been common, especially in today's societies, it is necessary to discuss the Istibra' of the adulteress. Now, the question arises as to whether an unmarried and non-pregnant adulteress needs to be innocence if she intends to marry. The purpose of this study is to criticize and analyze the view of most jurists about the ruling of Istibra' for an unmarried and non-pregnant adulteress. Our main question is how to criticize and examine the view of most jurists for non-obligation of istibra' of the adulteress? Imamiyah jurists differ on the obligation or non-obligation of istibra' of non-pregnant adulteress. Most jurists agree on the non-obligation of istibra'. Of course, some jurists have agreed on istibra' as being Mustahab and others have been cautious in this matter. This descriptive-analytical study shows that the most jurists' arguments are incomplete; because the jurists refer to the general and absolute arguments that imply the obligation of istibra' and most of jurists' disagreement on this issue do not weaken the narrations and the obligation of istibra'. Because, firstly, the jurists' opposing arguments are not very clear from the past, and secondly, these arguments are not because they had a reason that has not handed down to us, but their opposing arguments are based on ijtihad. The findings suggest that in spite of the narrations of the obligation of istibra', the rule of "la Yajouz Ijtima' al-Ma'ayn fi Rahem Wahid (putting two persons' semen in one womb is not permissible)" and the keeping the semen and generations pure from mixing is preferable to the view of the obligation of istibra'. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Istibra' of adulteress, Ideh of adulteress, non-pregnant adulteress, womb innocence, womb purity | ||
مراجع | ||
قرآن
ابنادریس حلّى، محمد بن منصور بن احمد. (۱۴۱۰). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابنبراج طرابلسى، قاضى عبدالعزیز. (۱۴۰۶). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابنشعبه حرانی، حسن بن علی بن حسین. (۱۴۰۴). تحف العقول عن آل الرسول. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
اراکی، محمدعلی. (۱۴۱۴). المسائل الواضحه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
اشتهاردى، علیپناه. (۱۴۱۷). مدارک العروة. تهران: دار الأسوة للطباعة والنشر.
امام خمینى، سید روح الله موسوى. (۱۴۲۴). توضیح المسائل (محشّى). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
امام خمینی، سید روحالله موسوی. (۱۴۰۴). زبدة الأحکام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
امام خمینی، سید روحالله موسوی. (بیتا). تحریر الوسیله. قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
بحرانى آلعصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم. (۱۴۰۵). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
تبریزی، جواد بن علی. (۱۴۲۷). صراط النجاة. قم: دارالصدیقة.
جمعى از پژوهشگران. (۱۴۲۳). موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهلالبیت (زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودى). قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهلبیت.
جمعى از پژوهشگران. (۱۴۲۶). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت (زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودى). قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهلبیت.
حائرى، سید على بن محمد طباطبایى. (۱۴۱۸). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت.
حر عاملى، محمد بن حسن. (۱۴۰۹). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آل البیت.
حکیم، سید محسن طباطبایى. (۱۴۱۶). مستمسک العروة الوثقى. قم: مؤسسة دارالتفسیر.
حلی، یحیی بن سعید. (۱۴۰۵). الجامع للشرائع. قم: مؤسسه سید الشهداء العلمیة.
حمیرى، نشوان بن سعید. (۱۴۲۰). شمس العلوم ودواء کلام العرب من الکلوم. بیروت: دار الفکر المعاصر.
خراسانى، حسین وحید. (۱۴۲۸). منهاج الصالحین. قم: مدرسه امام باقر.
خوانسارى، سید احمد بن یوسف. (۱۴۰۵). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
خویى، سید ابوالقاسم موسوى. (۱۴۱۰). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینة العلم.
خویى، سید ابوالقاسم موسوى. (۱۴۱۶). صراط النجاة (المحشّى). قم: مکتب نشر المنتخب.
خویى، سید ابوالقاسم موسوى. (۱۴۱۸). موسوعة الإمام الخوئی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
خویى، سید ابوالقاسم موسوی. (۱۴۱۹). دراسات فی علم الأصول (تقریرات سید علی هاشمى شاهرودى). قم: موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیت.
خویى، سید ابوالقاسم موسوى. (بیتا). منیة السائل. بیجا: بینا.
رفاعى، عبدالجبار. (۱۴۲۱). محاضرات فی أصول الفقه: شرح الحلقة الثانیة. قم: مؤسسه دارالکتب الاسلامیة.
روحانی، سید صادق حسینی. (بیتا). منهاج الصالحین. بیجا: بینا.
سبحانی، جعفر. (۱۴۱۴). نظام الطلاق فی الشریعة الاسلامیة الغراء. قم: مؤسسة امام صادق.
سبزوارى، سید عبدالأعلى. (۱۴۱۳). مهذّب الأحکام. قم: مؤسسة المنار-دفتر حضرت آیتالله.
سبزوارى، سید عبدالأعلى. (بیتا). جامع الأحکام الشرعیة. قم: مؤسسة المنار.
شبیری زنجانى، سید موسى. (۱۴۱۹). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشى راىپرداز.
شهید اول، محمد بن مکى. (بیتا). القواعد والفوائد. قم: کتابفروشى مفید.
شهید ثانى، زینالدین بن على. (۱۴۱۰). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى-کلانتر). قم: کتابفروشى داورى.
شهید ثانى، زینالدین بن على. (۱۴۱۳). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
شیخ صدوق، محمد بن على بن بابویه. (۱۴۱۳). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
شیخ طوسى، محمد بن حسن. (۱۳۸۷). المبسوط فی فقه الإمامیة. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
شیخ طوسى، محمد بن حسن. (۱۳۹۰). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
شیخ طوسى، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ الف). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
شیخ طوسى، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ ب). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
شیخ طوسى، محمد بن حسن. (۱۴۱۴). الأمالی. قم: دار الثقافة.
شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبرى. (۱۴۱۳ الف). المتعة. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان عکبرى. (۱۴۱۳ ب). المقنعة. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
صافی گلپایگانی، لطفالله. (۱۴۱۶). هدایة العباد. قم: دار القرآن الکریم.
صدر، سید محمد. (۱۴۲۰). ما وراء الفقه. بیروت: دار الأضواء للطباعة والنشر والتوزیع.
صدر، سید محمدباقر. (۱۴۱۷). بحوث فی علم الأصول (تقریرات عبدالساتر حسن). بیروت: الدار الاسلامیة.
صنقور، محمد. (۱۴۲۶). المعجم الأصولى. قم: منشورات نقش.
طبرسى، فضل بن حسن. (۱۴۱۰). المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
طریحى، فخرالدین. (۱۴۱۶). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشى مرتضوى.
علامه حلّى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۳۸۸). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۰۱). أجوبة المسائل المُهَنّائیة. قم: چاپخانه خیام.
علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۲۰). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. قم: مؤسسه امام صادق.
علامه مجلسى اول، محمدتقى. (۱۴۰۶). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه. قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور.
علامه مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقى. (۱۴۰۴). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
فاضل هندى، محمد بن حسن. (۱۴۱۶). کشف اللثام والإبهام عن قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
فخرالمحققین حلّى، محمد بن حسن بن یوسف. (۱۳۸۷). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
فیاض کابلى، محمداسحاق. (بیتا). منهاج الصالحین. بیجا: بیتا.
فیض کاشانى، محمدمحسن بن شاه مرتضى. (بیتا). مفاتیح الشرائع. قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى.
کاشف الغطاء نجفى، حسن بن جعفر بن خضر. (۱۴۲۲). أنوار الفقاهة: کتاب الطلاق. نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
کلینى، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیة.
گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی. (۱۴۱۳). إرشاد السائل. بیروت: دارالصفوة.
محقق سبزوارى، محمدباقر بن محمد مؤمن. (۱۴۲۳). کفایة الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
محقق کرکی، على بن حسین. (۱۴۱۴). جامع المقاصد فی شرح القواعد. قم: مؤسسه آلالبیت.
مرعشى نجفى، سید شهابالدین. (۱۴۰۶). منهاج المؤمنین. قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى.
مغنیه، محمدجواد. (۱۴۲۱). فقه الامام الصادق. قم: مؤسسه انصاریان.
مکارم شیرازى، ناصر. (۱۴۲۴). کتاب النکاح. قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابىطالب.
مکارم شیرازى، ناصر. (بیتا). انوار الفقاهه ـ کتابالنکاح ۲. به نشانی: https://makarem.ir/main.aspx?Reader=1&lid=2&pid=62021&catid=6465. (Link)
نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیة–الکویت. (۱۴۰۴). الموسوعة الفقهیة الکویتیة. کویت: دار السلاسل.
هاشمى شاهرودى، سید محمود. (۱۴۳۱). اضواء وآراء: تعلیقات على کتابنا بحوث فی علم الأصول. قم: بینا.
یزدى، سید محمدکاظم طباطبایى. (۱۴۲۸). العروة الوثقى مع التعلیقات. قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابىطالب. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 440 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 347 |