پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 956 |
| تعداد مقالات | 7,836 |
| تعداد مشاهده مقاله | 13,200,028 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,329,696 |
مطالعه خط کوفی کتاب التریاقِ موجود در کتابخانه ملی فرانسه به‌مثابة نمونه عالی تایپوگرافی در تاریخ خوش‌نویسی ایران | ||
| پژوهش نامه گرافیک نقاشی | ||
| مقاله 5، دوره 5، شماره 8، شهریور 1401، صفحه 52-73 اصل مقاله (6.07 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/pgr.2022.41566.1179 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا شکری1؛ محمد خزائی* 2؛ سید ابوتراب احمدپناه* 3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2استاد گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران، نویسنده مسئول. | ||
| 3استادیار گروه گرافیک، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| نسخة معروف التریاقِ موجود در کتابخانه ملی فرانسه که به وسیلة محمد بن ابی‌الفتح عبدالوهاب بن ابی‌الحسن بن ابی‌العباس احمد در ربیع‌الاول 595 به خط کوفی ایرانی (منکسر) کتابت و مصورسازی شده‌است، به سبب زیبایی نوشتار و تصویرهای صفحه‌هایش شهرت یافته‌است. صفحه‌آرایی نسخه که با محوریت چینش نوشتار و تلفیق خلاقانه آن با تصاویر تنظیم شده، به عنوان نمونه عالی تایپوگرافی در تاریخ خوش‌نویسی ایران قابلِ تأمل است. هدف از بررسی این نسخه تحلیل خط و عناصر تایپوگرافی نسخه و معرفی به عنوان منبعی الهام‌بخش برای تایپوگرافی معاصر است. تایپوگرافی به عنوان شاخه‌ای از گرافیک دارای اصول و قواعد مشخصی است که رعایت آن‌ها در یک اثر هنری، آن را به یک اثر برجسته تبدیل می‌کند. نسخه التریاق موجود در کتابخانه ملی فرانسه میزان بالایی از این شاخصه‌ها را دارد. چیدمان اصولی و سنجیده نوشتار، تنوع اندازه قلم در سطرها، تنوع رنگی و ترکیب‌بندی بدیع سبب شده نسخه از جنبة گرافیکی بسیار گران‌مایه باشد. در چینش حروف، واژه‌ها و سطرها فضای مثبت و منفی با دقت تنظیم شده‌است. تناسب فرمی در خوش‌نویسی نسخه به خوبی رعایت شده‌است و عناصر ترکیب‌بندی دارای حُسن هم‌جواری هستند. در این پژوهش، افزون بر بررسی خط کوفیِ نسخه، ویژگی‌های گرافیکی و تایپوگرافی آن نیز مورد بررسی قرار گرفته‌است. بر این مبنا، مقالة حاضر در پی بررسی آن است که نسخه موردِ اشاره با چه نوعی از خط کوفی کتابت شده‌است؟ تا چه اندازه از خوانش و تنفس بصری برخوردار است؟ خط کرسی، فاصله سطرها، کرنینگ، تراکینگ و ساختار نوشتار به چه شکل است؟ روش پژوهشِ مقاله حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای است. روش تجزیه و تحلیل آثار بر مبنای پژوهشهای کیفی و از جنبة هدف، بنیادین است. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد نسخه التریاق موجود در کتابخانه ملی فرانسه به مثابه نمونه عالی تایپوگرافی در تاریخ خوش‌نویسی ایران، دارای خوانش بصری مناسبی است و پیام نوشتار به خوبی درک می‌شود. همچنین، افزون بر رعایت اصول تایپوگرافی، دارای ساختارشکنی‌های خلاقانه‌ای در ترکیب‌بندی است که نسخه را در تاریخ نسخه‌نویسی ایران متمایز می‌کند و می‌تواند منبع الهام بسیاری از تایپوگرافی‌های معاصر باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کلیدواژه‌ها: تایپوگرافی؛ تاریخ تایپوگرافی؛ خط؛ نسخه؛ نسخه التریاق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Studying the Kufic Script of Kitâb al-Diryâq in the National Library of France as an Excellent Example of Typography in the History of Iranian Calligraphy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Zahra Shokri1؛ Mohammad Khazaei2؛ Abu Torab Ahmad Panah3 | ||
| 1MA. student, Department of Graphic, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 2Professor, Department of Graphic, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran, Corresponding Author. | ||
| 3Assistant Professor, Department of Graphic, Faculty of Art, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The famous Kitâb al-Diryâq of the National Library of France, which was written and illustrated by Muhammad ibn Abi al-Fath ‘Abd al-Wahhab ibn Abi al-Hassan ibn Abi al-Abbas Ahmad in Rabi‘ al-Awwal 595 A. H. in Iranian Kufic script(cursive), is famous for its beautiful writing and page images. The page layout of this manuscript, which is centered on the arrangement of text and its creative combination with images, can be considered as an excellent example of typography in the history of Iranian calligraphy. The purpose of studying this manuscript is to analyze its script and typography elements to introduce it as a source of inspiration for contemporary typography. Typography, as a branch of Graphic Design, has specific principles and rules, that applying them in a work of art would turn it into an outstanding one. The al-Diryâq book available in the National Library of France has a high level of such characteristics. The principled and well-considered layout of the text, the variety of font sizes in the lines, the variety of colors and the original composition have made this manuscript very rich in terms of graphics. In the arrangement of letters, words and lines, the positive and negative spaces are carefully adjusted. The form proportion in the calligraphy of this manuscript is well considered and the elements of the composition are well adjacent. This manuscript has many and valuable graphical aspects, and the scribe's artistic taste has had a significant effect on the beauty and uniqueness of it and its script. Among the distinguishing items of this manuscript, is the common way of writing during the production of it. The book size, the colours , the pagination, the style of illustrations, the type of paper and many other things that were common during the Seljuk era had an effect on the distinctiveness of the manuscript. Typography means the arrangement of letters and words based on aesthetic principles, in order to convey the written message as best as possible. The type of arrangement of letters and words and changes in the form and size of letters can be effective in connecting the typography text with the subject and conveying the message as much as possible. But typography, in the sense of arranging letters and words in order to convey the written message as much as possible, has a much longer history and it can even be claimed that it goes back to the history of the alphabet and writing. Along with many examples obtained from great and ancient civilizations, we also come across examples of typography in Iranian historical works. In Iran, the title of typography can be referred to more diverse and abundant examples, including calligraphy, which includes calligraphy and other types of it, letter design and the simultaneous use of script and image, which is contrary to the meaning and definition of western typography, which emphasizes the use of typefaces. With these definitions, typography in Iran is older than typography in its western and contemporary sense, and as a result, we can get an approximate meaning of "Iranian typography". As a branch of contemporary Graphic Design, typography in Iran is widely used in the design of posters, book cover titles, magazine layouts, etc. Considering the need of contemporary Graphic Design to the support of Iranian visual tradition, the examination of the typography of the Kufic script of the Paris al-Diryâq as a script with Iranian origin and visual richness in the field of typography can be a source of rich inspiration in this field, which has been less studied. Typography analysis of this manuscript can be used in the contemporary typography. The Kufic script of the Kitâb al-Diryâq is arranged and composed throughout the pages of the book in such a way that by further examination of it, the very precise and well-considered principles intended for typography can be obtained. All the pages of this book are arranged according to the rules of typography with the arrangement of words and letters. Also, each of these pages has a unique composition and arrangement, follows the principles, and has a special visual appeal. While the page grid is fixed, it has a high capability for creating various writing and page layout, and varies based on the text and the importance of the letters, words and sentences. The words in the page layout of this manuscript are sometimes normal, exaggerated and unusual. Despite having novel features and rich compositions as well as unique typography, this manuscript has been less investigated in terms of typography and graphical aspects. The present study tries to investigate the typography of the Kufic script of Paris Kitâb al-Diryâq by recognising the graphical aspects of its calligraphy and analyzing the its typography, so that its capabilities would be known and used in contemporary graphic design. This paper studies this manuscript from the perspective of graphical and typographical features, in addition to examining the Kufic script of it. Based on this, this article seeks to investigate what kind of Kufic script is written in the al-Diryâq manuscript of the National Library of France? How much legibility and Visual space does this manuscript have? What is the baseline, line spacing, kerning, tracking, leading, and text structure? The research method of this research is descriptive-analytical and its data collected through library information. The analysis method of this paper is based on qualitative studies, and in terms of purpose, it is fundamental. The result of this research shows that the al-Diryâq manuscript of the National Library of France, with the help of the Iranian Kufic script (cursive) and the personal style of the artist, the regular and beautiful rhythm in the letters and lines, the high readability of the writing and the unique compositions, has the characteristics of a proportional typography. All typography characteristics are applied in it, which is rare in its time and shines in the history of Iranian typography. The letters have a certain and regular spacing that creates a kind of rhythm. There is a calculated distance between the letters, which leads the eye from one word to the next word and leads to a more fluent reading of the text. Each part of these texts is separated from other lines by a certain size, which has a great effect on the order and beauty of the book's typography. The common diameter has created a lot of harmony in the letters. Circular compositions create symmetry and divide pages into two parts. The arrangement of words on both sides of the circle has created a different, symmetrical and beautiful composition. The similar structure of the letters makes the script strong and stable. As a result of grading pages, each page is divided into several parts, each of which has its own different texture. Fluent visual reading and understanding of the written message is easily possible. At the same time, the compositions are very innovative and unconventional, which is rare in its time. Dynamic, visual appeal, formal harmony and flexible grading have made this manuscript distinctive in terms of graphics and typography. Therefore, the al-Diryâq of the National Library of France is considered as an excellent example of typography in the history of Iranian calligraphy among Its contemporary and later manuscripts. Also, this manuscript, while respecting the principles of typography, has creative deconstructions in the composition, which distinguishes it in the history of Iranian manuscripts and shows that it has the ability to influence contemporary graphic design and can be a source of inspiration for many graphic works, especially typography. Table No. 1 deals with the study and analysis of the graphical aspects of the Kufic script of the al-Diryâq manuscript of the National Library of France, as an excellent example of typography in the history of Iranian calligraphy. Table 1: The study of the Kufic script of the al-Diryâq in the National Library of France, as an excellent example of typography in the history of Iranian calligraphy | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Keywords: Typography, History of Typography, Script, Manuscript, Kitâb al-Diryâq | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ابن‌ندیم، محمد بن اسحاق (1381). کتاب الفهرست، تهران: نشر اساطیر.
ایمانی، علی (1385). سیر خط کوفی در ایران، تهران: انتشارات زوار.
بختیاری، علی (1381). بررسی اصول گرافیکی حروف در خطوط کوفی کتیبه‌های ابنیه دوره سلجوقیان (با تأکید بر بناهای مسجد جامع کبیر قزوین، مسجد جامع اردستان و مقبره پیر علمدار دامغان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
بلر، شیلا (1396). خوش‌نویسی اسلامی، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
بوکهارت، تیتوس (1386)، هنر اسلامی، ترجمة مسعود رجب نیا، تهران: انتشارات سروش.
پاکباز، رویین (1393)، دایره‌المعارف هنر: نقاشی، پیکره‌سازی، گرافیک. تهران: فرهنگ معاصر.
پنجه‌باشی، الهه؛ محمدزاده، مسعود (1395). «مطالعه تایپوگرافی خط میخی پارسی باستان در کتیبه‌های سلطنتی هخامنشی» جلوه هنر، 16، صص 43-54.
پوپ، آرتور اپهام (1387)، شاهکارهای هنر ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
حسینی پور، مرضیه،1398 ، پژوهشی برشناخت قابلیت های خط کوفی و روش های استفاده از آن در هنرهای مرتبط با گرافیک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز تهران شرق.
خزایی، محمد. تأملی بر ظرفیت‌های بصری نوشتار در تایپوگرافی. قابل دسترسی در سایت: https://www.todayposters.com/?page_id=3682
خودداری نائینی، سعید؛ اکبری، الهام (1398)، «بررسی روند تکامل و نقش مورب‌نویسی در صفحه‌آراییِ نسخ‌خطی از سده چهارم تا نهم هجری»، هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی، 24 (3)، 65-76. Doi: 10.22059/JFAVA.2018.260969.665975
رضایی، نبرد (1389)، سبک‌های حروف‌نگاری، کتاب ماه هنر، 150، 46-57.
رفیقی هروی، مجنون، خط و سواد، نیمه قرن10 هجری قمری.
سلنتیس، جیسون (1392). تایپ، فرم و عملکرد (راهنمایی بر اصول تایپوگرافی)، ترجمه محمدقلی زاده، تهران: فرهنگسرای میر دشتی.
صحراگرد، مهدی (1398)، سطر مسطور: تاریخ و سبک‌شناسی کوفی شرقی، تهران: فرهنگستان هنر، مشهد: بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا (ع).
صحراگرد، مهدی (1399)، «سبک‌شناسی منطقه‌ای کوفی شرقی: بررسی صفات قلم کوفی در قرآنِ اصفهان (محفوظ در کتابخانه آستان قدس رضوی)»، نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، 13 (28)، 19-24. Doi: 10.30480/VAA.2020.2636.1407
فضایلی، حبیب‌الله (1350). اطلس خط (تحقیق در خطوط اسلامی)، اصفهان: نشریه انجمن آثار ملی اصفهان.
قلیچ‌خانی، حمیدرضا (1392)، درآمدی بر خوش‌نویسی ایرانی، تهران: فرهنگ معاصر.
کاوسی، ولی‌الله؛ صحراگرد، مهدی؛ هاشمی‌نژاد، علیرضا؛ منفرد، افسانه؛ حسینی، محمدمجتبی؛ بلر، شیلا؛ آغداشلو، آیدین (1393)، خوش‌نویسی، تهران: کتاب مرجع.
گاور، آلبرتین (1367)، تاریخ خط، ترجمة عباس مخبر و کوروش صفوی، تهران: نشر مرکز.
مبینی، مهتاب؛ اسماعیلی، شیدا (1396)، «بررسی نگاره‌های نسخه‌های خطی پزشکی تشریح الابدان»، نگره، 44، 147-161. Doi: 10.22070/NEGAREH.2017.667
محمدزاده مقدم، سمیه. (1397)، «بررسی نقوش و تزیینات کتب مصور دوره سلجوقی». پژوهش در هنر و علوم انسانی، 6 (14)، 1-10.
محمدزاده، سارا قره؛ کریمی پور محمدعلی؛ اسدی، شهریار (1399) «سیر تحول تایپوگرافی در ایران با نگاهی به مؤلفه‌های سازمان‌دهی حروف فارسی». ارائه شده در چهارمین کنفرانس بین المللی زبان، ادبیات، تاریخ تمدن، اردیبهشت 1399، گرجستان، تفلیس
معتقدی، کیانوش (1391)، «عصر طلایی هنر کتاب‌آرایی ایران: تأملی بر تذهیب مصحف در خاندان وراق غزنوی (قرون چهارم و پنجم هجری»، آستان هنر، 1، 20-29.
وکیلی، عزیز (1342)، هنر خط در افغانستان، نشرکده انجمن تاریخ افغانستان.
References
URL(s)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 317 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 217 |
||