پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شمارهها | 908 |
| تعداد مقالات | 7,477 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,078,779 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,545,854 |
مادری در قلمرو اجتماعی- فرهنگی یک مطالعه کیفی انتقادی | ||
| مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان | ||
| مقاله 7، دوره 21، شماره 2 - شماره پیاپی 75، تیر 1402، صفحه 179-217 اصل مقاله (1020.33 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jwsps.2022.40022.2615 | ||
| نویسندگان | ||
| فائزه جعفری سیریزی1؛ عباس عسکری ندوشن* 2؛ علی روحانی3 | ||
| 1دانشجوی کارشناسیارشد مردمشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران faezehjafari1997@gmail.com | ||
| 2دانشیار جمعیتشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران. (نویسنده مسئول) aaskarin@yazd.ac.ir | ||
| 3دانشیار جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران aliruhani@yazd.ac.ir | ||
| چکیده | ||
| در روابط بین نسلی خانواده ایرانی، مادری یکی از ستون اصلی خانواده شمرده میشود و پاسداشت نقش مادر در فرهنگ ایرانی- اسلامی جامعه ایران همواره مورد تأکید و توجه بوده است. با این وجود، انجام پژوهشهای اجتماعی و فرهنگی در ایران با تمرکز خاص بر موضوع مادری، از جمله خلأهای پژوهشی است که نیازمند کنکاشهای علمی بیشتری است. از اینرو، بررسی دغدغههای اجتماعی و فرهنگی مادر هدف اصلی این مقاله است که با روش کیفی انتقادی کارسپیکین انجام شده است. دادههای تحقیق بر مبنای مصاحبه عمیق با 15 مادر دارای فرزند زیر دو سال گردآوری شد. یافتهها شامل مقولاتی مانند فرسایش جسمانی/ روانی مادر، دغدغهمندیهای رشد کودک، تعدّد نیاز با افزایش سن فرزند، حساسیت مادر بهواسطه کنترلناپذیری فرزند، آشفتگی در تدبیر امور منزل، تکلیفمحوری فرزندپروری بر مادر، قدرت مرزهای جنسیتی در عمل، ترجیح جنسیتی، موقعیت اجتماعی متزلزل مادر و ... بهدست آمد. نتایج نشاندهنده رنجیدگی و تشویش فکری مادران نسبت به برخی ساختارهای اجتماعی و فرهنگی است که از طریق قواعد و هنجارها، در منزلت اجتماعی و فرهنگی مادران نقش داشته و همین امر موجب فشار نقش بر آنها میشود. برپایه نتایج تحقیق ضرورت دارد قوانینی در جهت تسهیل و بهبود بسترهای حمایتی و عاطفی از مادران تصویب شود. همچنین، بسترهای اجتماعی و فرهنگی موجود جامعه، بهنحو مؤثرتری درجهت ابقاء و ارتقاء منزلت مادر، بهعنوان یک نقش پرافتخار در فرهنگ ایرانی- اسلامی به خدمت گرفته شود. | ||
| کلیدواژهها | ||
| مادر؛ روابط بیننسلی خانواده؛ دغدغههای اجتماعی- فرهنگی؛ پژوهش انتقادی؛ شهرستان زرند | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Motherhood in Socio-cultural Context A Critical Qualitative Study | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Faezeh Gafari Sirizi1؛ Abbas Askari Nodoushan2؛ Ali Ruhani3 | ||
| 1M.A. Student in Anthropology, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran. faezehjafari1997@gmail.com | ||
| 2Associate Professor, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran. aaskarin@yazd.ac.ir. (Corresponding Author) | ||
| 3Associate Professor, Department of Social Sciences, Yazd University, Yazd, Iran. aliruhani@yazd.ac.ir. | ||
| چکیده [English] | ||
| In intergenerational family relationships, the respect for the role of the mother has always been emphasized in Iranian-Islamic culture. However, conducting socio-cultural research in Iran with a special focus on the roles of mothers is one of the research gaps that requires more scientific research. The purpose of this study is to examine the social and cultural concerns of mothers in familial and social relationships. The research method used was the critical qualitative method of Carspecken. Research data were collected through in-depth interviews with 15 mothers who had children under the age of two. Findings show categories such as physical and mental exhaustion of the mother, child developmental concerns, increasing needs with child growth, mother's sensitivity due to uncontrollable child, disturbance in housekeeping, gender preference, unstable social status of the mother, etc. were obtained. The results showed mothers' dissatisfaction and disturbance about some social and cultural structures that put pressure on them. Based on the results, there is a need to pass laws to facilitate and improve the supportive and emotional contexts for mothers. Also, the existing capability of Iranian society should be employed more effectively to maintain and promote the status of the mother as a proud role in Iranian-Islamic cul. Keywords Mother, Intergenerational Family Relations, Socio-Cultural Concerns, Critical Research, Zarand City Introduction Social and behavioral scientists have seen the pivotal role of the mother as an important agent in reproducing and transmitting social and cultural values to future generations through giving birth to a child, socializing children, forming kinship networks, and establishing new family bonds. The social role of motherhood is often associated with wide-ranging expectations and heavy social responsibilities for the mother. In Iranian families, the mother has played an important role for centuries with a respectable social status in intergenerational family relationships. Historically, Iranian-Islamic culture has emphasized respect for the role of the mother. The present paper aims to examine the socio-cultural concerns experienced by the mother as one of the vital roles in the family and society. Motherhood in human societies is based on dual identity. On the one hand, it is defined by physical and biological processes related to women, and on the other hand, it is defined by very important social and cultural dimensions related to gender. The social and cultural rules and dimensions of motherhood are far more important than the biological dimensions in this dual biological and cultural identity of motherhood. Once women take on the role of motherhood, they confront new multifaceted challenges. Until now, social studies and research in Iran have been less focused specifically on mothers and have commonly studied women as a larger group or have studied motherhood mainly in positivistic or interpretive paradigms. The present study intends to critically examine the lives of mothers and their socio-cultural concerns and complications. In other words, this paper tries to answer the question: what issues and challenges exist for mothers from a social and cultural point of view?. Methodology The present study has been done with a critical ethnographic approach. The purpose of critical ethnography is to explore a cultural experience in the areas of everyday social life that are embedded within larger social and structural contexts. The field of our research is Zarand city, located in the central regions of Iran and in the north of Kerman province. The sample consisted of 15 mothers with children under two years of age, purposefully selected based on various criteria such as socioeconomic status, employment status, education, physical health of the child, etc. In this study, the five-step Carspecken strategy was used. Since the purpose of the Carspecken approach is to explore and identify cultural meanings, as well as to produce first-hand data through the researcher's participation in the field, the data collection of the present study was done by means of a mix of qualitative research techniques. Based on the observational technique and daily field notes from close contact with the participants, an attempt was made to obtain basic and exploratory knowledge of the context of the study. In addition, participants' views and opinions were also collected through in-depth individual interviews. To analyze the data, attempts were made to reconstruct themes and identify cultural relationships between the local context and macro levels of reality through critical analysis models. Findings The study categorized and extracted some of the most important challenges and problems experienced by mothers based on qualitative analysis of field observations and individual interviews with participants. The following themes were obtained from our data analysis: physical and mental exhaustion experienced by mothers, concerns regarding a child's growth and health, raising needs of children as children age increases, mother anxiousness regarding childrearing and expected socialization, demanding all responsibility of childcare from the mother, the power of gender boundaries in practice, decline in leisure time and work-related activity of mother, the consequence of gender preferences in society over the mother, and so on. The themes obtained from the research reflect the complex and multifaceted situation that the mother faces. Some of these themes reflect the social expectations that the normative rules and cultural structures of society impose on the mother and place the burden of responsibility on the mother. The other themes reflect the psychological stress and social pressures that the mother experiences in different ways during the parenting process. Result The results show that the role of motherhood is associated with challenges and limitations. Social structures and cultural norms impact the allocation of tasks and define expectations from the mothering role. Although these rules and structures have longstanding cultural-historical roots, rapid social changes in the modern era have created role conflict, leading to multiplying psychological and social pressures on the mother role. Therefore, conducting more social research is necessary for a better understanding of individual and social concerns of mothers and to maintain and strengthen the respectable dignity of the mother. According to our results, it is necessary to design and formulate social policies to improve the context for emotional and social support for mothers. Also, the existing social and cultural contexts of the society should be employed more effectively to maintain and promote the status of the mother, as a proud role in the Iranian-Islamic culture of our society. | ||
| کلیدواژهها [English] | ||
| Mother, Intergenerational Family Relations, Socio-Cultural Concerns, Critical Research, Zarand City | ||
| مراجع | ||
|
ابوالقود، لیلا. (۱۳۹۳). آیا زنان مسلمان نیاز به رهاییبخشی دارند؟ ترجمه مهسا شیخان. سایت انسانشناسی و فرهنگ، .https://anthropologyandculture.com احمدی، زهرا.، اشرافی، فاطمه.، سیدفاطمی، نعیمه و حقانی، حمید. (۱۳۹۷). بررسی ارتباط حمایت اجتماعی با غم مادری و خودکارآمدی مادران نخستزای دارای نوزاد نارس بستری در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان. پرستاری کودکان، ۴، ۸۰ـ۷۴. احمدی، یعقوب.، فیضی، زربانو و حکیمینیا، بهزاد. (۱۳۹۸). مطالعه جامعهشناختی موقعیت اجتماعی زنان مبتنی بر مؤلفههای اجتماعی- سیاسی (مورد مطالعه: زنان شهر سنندج). مطالعات علوم اجتماعی ایران، 16(61)، ۱۷ـ۱. اسعدی، سیدمحمد.، شاهمنصوری، نازیلا.، محمدی، محمدرضا.، رضاعی، فرزین و جی سمتانا، جودیت. (۱۳۸۴). رابطه متغیرهای فرهنگی ـ اجتماعی و نحوه تعامل والدین با نوجوانان در ایران. تازههای علوم شناختی، 7(۴)، ۳۵ـ۲۸. اکبرزاده، مرضیه.، شریف، فرخنده.، زارع، نجف و قدرتی، فاطمه. (۱۳۸۸). بررسی شیوع علائم اضطراب و غم پس از زایمان و عوامل مؤثر بر آن در خانمهای دارای حاملگی پرخطر. خانوادهپژوهی، 5(17)، ۷۱ـ۵۷. انتظاری، علی و مرضیه افضلی. (1399). مادری: سنخ ها، معانی و انگیزهها. مطالعات جنسیت و خانواده، 8(1)، 70-41. براتی، شهناز؛ مرادخانی، مهری؛ و عنایت، حلیمه. (۱۳۹۳). تقسیمکار جنسیتی از دیدگاه اسلام. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 2(2)، ۱۵۴ـ۱۳۹. تقدسی، محسن.، فهیمیفر، آمنه.، حاجیرضایی کاشان، فاطمه و سادات، زهره. (۱۴۰۰). نگرانیهای دوران بارداری در مادران نخستزا: یک مطالعه آنالیز محتوای کیفی. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران، 9(4)، ۴۲۲ـ۴۰۹. خرمیراد، اشرف.، موسوی لطفی، سیده مریم و شعوری بیدگلی، علیرضا. (۱۳۸۹). شیوع افسردگی پس از زایمان و عوامل همراه با آن در شهرستان قم. پژوهنده، 15(2)، 66ـ62. رحمتالهی، نرگس.، خدابخشی کولایی، آناهیتا.، منصور، لادن و پورابراهیم، تقی. (۱۳۹۴). بررسی رابطه خشونت جسمی و کلامی ـ عاطفی تجربهشده و حمایت اجتماعی ادراک شده با افسردگی پس از زایمان در زنان. سلامت اجتماعی، 2(2)، ۱۴۸ـ۱۳۹. سراجزاده، سیدحسین و جواهری، فاطمه. (1385). برابریگرایی جنسیتی در میان دانشجویان و متغیرهای زمینهای و نگرشی مرتبط با آن. مجله جامعهشناسی ایران، (2)2، 40-3. سراقی، همایون.، منیرپور، نادر.، احمدی، محمدرضا و حسنآبادی، حمیدرضا. (۱۳۹۴). مادر از نگاه اسلام و روانشناسی و تعیین مؤلفههای نقش مادری بر اساس متون دینی. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 2(4)، 34-13. صادقی، رسول و زهرا شهابی. (1398). تعارض کار و مادری: تجربه گذار به مادری زنان شاغل در شهر تهران. جامعه شناسی کاربردی، 30(1)، 104-91. عاشوری، نازپری.، کردی، معصومه.، شاکری، محمدتقی و تارا، فاطمه. (۱۳۹۷). خونریزی بعد از زایمان واژینال: بروز، علل و عوامل خطر. مجله زنان، مامائی و نازایی ایران، 21(12)، 76ـ65. علینقیان، شیوا.، رفعتجاه، مریم و ودادهیر، ابوعلی. (1399). از مادر که حرف میزنیم، از چه کسی حرف میزنیم: خودمردمنگاری برساخت اجتماعی مادری در شهر تهران. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 18(3)، 144-107. فروتن، یعقوب.، سعیدی مدنی، سیدمحسن.، عسکری ندوشن، عباس و اشکاران، ربابه. (1393). الگوها و تعیینکنندههای ترجیح جنسیتی در شهرستان نکا، استان مازندران. نامه انجمن جمعیتشناسی ایران، 9(17)، 197-171. فکوهی، ناصر. (۱۳۸۱). تاریخ اندیشه و نظریههای انسانشناسی. تهران، نشر نی، چاپ دوم. قمری، محمد. (۱۳۸۸). خانواده و تأثیر آن بر تحولات دوران نوجوانی. علوم رفتاری، 1(2)، ۱۴۱ـ۱۳۳. کلباسی، فهیمه.، هاشمیان، بهزاد.، احمدی سرابی، ایمان و نیکبخش، سهیلا. (۱۳۹۸). تحلیل جامعهشناختی نگرش والدین نسبت به ترجیح جنسی ترجیحمند بر اساس نظریه GT. زنان و خانواده، 4(50)، ۲۶ـ۷. گرگی، عباس و گودرزی، سعید. (۱۳۹۸). درآمدی بر بنیانهای فلسفی و روششناختی مردمنگاری انتقادی؛ با تأکید بر مردمنگاری انتقادی کارسپیکن. جامعهشناسی ایران، دوره ۱۹(۴)، ۱۷۲ـ۱۳۹. محسنی، مریم.، ثقفی، زهرا و اسماعیلزاده، شایسته. (1388). تحول نقش مادران: یک استرس مهم دوران پس از زایمان (پژوهش کیفی). سلامت جامعه، 3(4)، 52-44. موسوی، سیدهفاطمه و قلینسب قوجهبیگلو، رقیه. (۱۳۹۸). نقش حمایت عاطفی و خود تعیینگری در پیشبینی تعارضات زناشویی زنان متأهل. مطالعات زن و خانواده، ۷(۱)، ۷۱ـ۵۱. Abbott, P., Tyler, M. & Wallace, C. (2006). An Introduction to Sociology: Feminist Perspectives. Routledge. Abu-Lughod, L. (1393). Do Muslim women need emancipation? Translated by Mehsa Sheikhan. Anthropology and Culture website, https://anthropologyandculture.com. (In Persian) Ahmadi, Y., Feizi, Z. & Hakiminya, B. (2019). Sociological study of the social status of women based on socio-political components (case study: women in Sanandaj). Journal of Socio-Cultural Changes, 16(2), 1-17. (In Persian) Ahmadi, Z., Ashrafi, F., Seyed Fatemi, N. & Haqani H. (2018). Relationship between social support with self-efficacy and blues maternity amonug nulliparous mothers with premature infants admitted to the neonatal intensive care unit. Journal of Pediatric Nursing, 4(4), 74-80. (In Persian) Akbarzadeh, M., Sharif, F., Zare, N. & Ghodrati, F. (2009). Prevalence of symptoms post-partum anxiety and baby blues and factors effective uponit in women with high risk pregnancies. Journal of Family Research, 5(1), 57-71. (In Persian) Alinaghian, S., Rafat Jah, M. & Vedadhir, A. (2020). What we talk about when we Ttalk about mothering: Social construction of mothering in Tehran. Women's Studies Sociological and Psychological, 18(3), 107-144. (In Persian) Ashouri, N., Kordi, M., Shakeri, M. T. & Tara, F. (2019). Vaginal delivery postpartum hemorrhage: Incidence, risk factors, and causes. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility, 21(12), 65-76. (In Persian) Assadi, M., Shahmansouri, N., Mohammadi, M. R., Rezaie, F. & Smetana, J. (2006). The correlation between socio-cultural context and adolescent-parent relationship in Iran. Advances in Cognitive Sciences, 7(4), 28-35. (In Persian) Barati, S., Moradkhani, M. & Enayat, H. (2014). Gender division of labor in Islam. The Islamic Journal of Women and the Family, 2(1), 139-154. (In Persian) Bornstein, M. H. (2012). Cultural approaches to parenting. Parenting: Science and Practice, 12(2-3), 212-221. Carspecken, F. P. (2013). Critical Ethnography in Educational Research: A Theoretical and Practical Guide. Routledge. Cook, K. E. (2005). Using critical ethnography to explore issues in health promotion. Qualitative Health Research, 15(1), 129-138. Coser, L. A. (2012). Masters of Sociological Thought. Rawat Publications. Crago, M. B., Annahatak, B. & Ningiuruvik, L. (1993). Changing patterns of language socialization in inuit homes. Anthropology & Education Quarterly, 24(3), 205-223. Duranti, A. (2003). Language as culture in U.S. anthropology: Three paradigms. Current Anthropology, 44(3), 323-347. Entezari, A. & Afzali, M. (2020). Motherhood: Types, meanings and motivations. Gender and Family Studies, 8(1), 41-70. (In Persian) Fakouhi, N. (2002). History of Thought and Theories of Anthropology. Tehran, Nashr-e Ney. (In Persian) Foley, D. E. (2002). Critical ethnography: The reflexive turn. International Journal of Qualitative Studies in Education, 15(4), 469-490. Foroutan, Y., Saeidi Madani, M., Askari-Nodoushan, A. & Ashkaran, R. (2014). Gender preferences in Neka, Mazandaran province: Patterns and determinants. Journal of Population Association of Iran, 9(17), 171-197. (In Persian) Ghamari, M. (2010). The family effects on changes during adolescence. Journal of Behavioral Sciences, 1(2), 133-141. (In Persian) Giddens, A. (2009). Sociology (6th ed.). Cambridge: Polity Press. Ginsburg, F. D., Rapp, R. (Ed.). (1995). Conceiving the New World Order: The Global Politics of Reproduction. Berkeley: University of California Press. Glenn, A. D. (2015). Using online health communication to manage chronic sorrow: Mothers of children with rare diseases speak. Journal of Pediatric Nursing, 30(1), 17-24. Gorgi, A. & Goodarzi, S. (2018). An introduction to philosophical and methodological foundations of critical ethnography; emphasizing carspecken critical ethnography. Iranian Journal of Sociology, 19(4), 139-158. (In Persian) Guardado, M. (2018). Discourse, Ideology and Heritage Language Socialization. De Gruyter Mouton. Hrdy, S. B. (2000). Mother Nature: Maternal Instincts and How They Shape the Human Species. New York: Ballantine Books. Inglehart, R. (1990). Culture Shift in Advanced Industrial Society. Princeton University Press. Kalbasiisfahani, F., Hashemian, B., Ahmadi Sarayi, I. & Nikbakhsh, S. (2020). A sociological analysis of parental attitude towards preferential gender preference based on G.T. The Women and Families Cultural-Educational Journal, 14(50), 7-26. (In Persian) Khorramirad, A., Lotfi, M. M. & Bidgoli, A. S. (2010). Prevalence of postpartum depression and related factors in Qom. Pajoohandeh Journal, 15(2), 62-66. (In Persian) Kitzinger, S. (1978). Women as Mothers. Glasgow, UK: Fontana. Lesthaeghe, R. (2010). The Unfolding Story of the Second Demographic Transition. Population and Development Review, 36(2), 211-251. Lesthaeghe, R. (2020). The second demographic transition, 1986–2020: sub-replacement fertility and rising cohabitation—a global update. Genus, 76(1), 10. Liu, Y., Heron, J., Hickman, M., Zammit, S. & Wolke, D. (2022). Prenatal stress and offspring depression in adulthood: The mediating role of childhood trauma. Journal of Affective Disorders, 297, 45-52. Mohseni, M., Saghafi, Z. & Esmaeilzadeh, S. (2017). Mothers role transition: An important stress during postpartum period (a qualitative study). Community Health Journal, 3(4), 44-52. (In Persian) Mousavi, S. F. & Gholinasab Ghoje Beigloo, R. (2019). The role of emotional support and self-determination in prediction of marital conflicts among married women. Journal of Woman and Family Studies, 7(1), 51-71. (In Persian) Osnes, R. S., Eberhard-Gran, M., Follestad, T., Kallestad, H., Morken, G. & Roaldset, J. O. (2020). Mid-Pregnancy insomnia is associated with concurrent and postpartum maternal anxiety and obsessive-compulsive symptoms: A prospective cohort study. Journal of Affective Disorders, 266, 319-326. Rahmatollahi, N., Khodabakhshi-Koolaee, A., Mansoor, L. & Pour-Ebrahim, T. (2015). The relationship between experiencing physical and emotional-verbal violence and perceived social support with postpartum depression among women. Community Health Journal, 2(2), 139-148. (In Persian) Rai, S., Pathak, A. & Sharma, I. (2015). Postpartum psychiatric disorders: Early diagnosis and management. Indian Journal of Psychiatry, 57(2), S216. Ruddick, S. (1995). Maternal Thinking: Toward a Politics of Peace. Beacon Press. Sadeghi, R., & Shahabi, Z. (2019). The paradox of work and mothering: The experience of transition to motherhood of employed women. Journal of Applied Sociology, 30(1), 91-104. (In Persian) Sarafino, E. P. & Smith, T. W. (2014). Health Psychology: Biopsychosocial Interactions. John Wiley & Sons. Serajzadeh, S. & Javaheri, F. (2006). Gender egalitarian attitude among university students and its related contextual and attitudinal variables. Iranian Journal of Sociology, 7(2), 3-40. (In Persian) Song, J. E., Kim, T. & Ahn, J. A. (2015). A systematic review of psychosocial interventions for women with postpartum stress. Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing, 44(2), 183-192. Soraghi, H., Monirpoor, N., Ahmadi, M. R. & Hasanabadi, H. R. (2015). The mother from view of Islam and psychology and determining the components of mother's role based on religious texts. The Islamic Journal of Women and Family, 3(1), 13-43. (In Persian) Stewart, L. & Usher, K. (2007). Carspecken's critical approach as a way to explore nursing leadership issues. Qualitative Health Research, 17(7), 994-999. Taghadosi, M., Fahimifar, A. & Sadat, Z. (2021). Pregnancy worries in nulliparous women: A qualitative content analysis study. Iranian Journal of Health Education and Health Promotion, 9(4), 409-422. (In Persian) Taylor, S. E. (2011). Social Support: A Review. In H. S. Friedman (Ed.), The Oxford Handbook of Health Psychology (pp. 189–214). Oxford. Van De Kaa, D. J. (1987). Europe's second demographic transition. Population Bulletin, 42(1), 1-59. Walks, M. (2010). An Anthropology of Mothering. In A. O’Reilly (Ed.), Encyclopedia of Motherhood. Sage Publication Inc. Walks, M. & McPherson, N. (Eds.). (2011). An Anthropology of Mothering. Demeter Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 350 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 175 |
||