پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 926 |
| تعداد مقالات | 7,634 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,433,413 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,849,883 |
«شکل شناسی مثنوی‌های تعلیمی و عرفانی بر مبنای سنت‌های ادبی» (از آغاز تا پایان قرن هفتم هجری) | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 4، دوره 15، شماره 34، آبان 1402، صفحه 101-139 اصل مقاله (626.8 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2023.43770.2471 | ||
| نویسندگان | ||
| رحمان مشتاق مهر1؛ یدالله نصراللهی2؛ علی حاجی زاده* 3 | ||
| 1استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
| 2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
| 3دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران | ||
| چکیده | ||
| تاریخ ادب فارسی جاودانگی و تأثیرگذاری بیشتر مباحث ناب تعلیمی و عرفانی خود را درگونه های مختلف آن، مدیون قالب شعریِ «مثنوی» است. قالب مثنوی به دلیل ویژگی ممتاز و بارز آن در قافیه پردازی، یکی از پردامنه‌ترین قالب‌های شعر فارسی است و بزرگترین شاهکارهای ادبی زبان فارسی در این قالب شعری سروده شده اند. بهترین روش برای شناخت و احاطi کامل بر این منظومه‌ها و نیز بیان وجوه افتراق و اشتراک این آثار، پیبردن به فرم و ساختار آن‌هاست. در پژوهش حاضر ضمن مطالعi بیرونی مثنوی‌های دورۀ مورد مطالعه، به مطالعi درونی این منظومه‌ها؛ یعنی شکل و فرم حاکم بر آنها پرداخته می‌شود. براین اساس، متن (کانون مرکزی) و پیرامتن (دیباچه و خاتمه) مثنوی‌های بلند تعلیمی و عرفانی تا پایان سدۀ هفتم هجری مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. هدف این نوشتار بررسی فرم و شکلِ حاکم بر متن و پیرامتن منظومه‌های بلند تعلیمی و عرفانی از حیث پایبندی آنها بر سنت‌های ادبی حاکم بر عصر شاعر است. نگارندگان با علم بر اینکه اثر ادبی به عنوان انگارهای با وحدت سازمند، وجود آغاز و میانه و پایان را مفروض می سازد، میکوشند در پرتو بررسی عناصر پیرامتنیِ هفت مثنوی تعلیمی و عرفانی (حدیقةالحقیقه، مخزن الاسرار، منطق الطیر، مصیبت نامه، الهی نامه، بوستان و مثنوی معنوی) کارکردهای متصوّر برای به کارگیری این پیرامتنها را مورد مطالعه قرار داده و برجستگی های منحصربه فرد مثنوی مولانا را به عنوان سرآمد مثنوی ها بیان کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شکل‌شناسی؛ مثنوهای تعلیمی و عرفانی؛ سنت‌های ادبی؛ متن؛ پیرامتن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Morphology of Didactic and Mystic Masnavis Based on Literary Traditions (From the Beginning to the End of the 7th Century AH) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Rahman Moshtaghmhr1؛ Yadollah Nasrollahi2؛ Ali Hajizadeh3 | ||
| 1Professor of Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz | ||
| 2Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Madani University of Azerbaijan, Tabriz, Iran | ||
| 3PhD student in Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Madani University of Azarbaijan,Tabriz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The history of Persian literature owes the immortality and influence of its pure didactic and mystical topics in its various forms to the form of “masnavi” poetic genre. Masnavi structure stands as one of the most extensive forms of Persian poetry due to its distinctive feature in rhyming, witnessing the creation of some of the greatest literary masterpieces in the Persian language. The most effective approach to understand and fully comprehend these compositions and to articulate the points of divergence and commonality among them, is to delve into their form and structure. This research undertakes the examination of the external aspects of masnavis from the studied period and delves into the internal exploration of these collections, focusing on their form and structure. Accordingly, the text (the central core) and paratexts (preface and conclusion) of long didactic and mystical masnavis until the end of the seventh century AH are discussed and analyzed. The purpose of this article is to examine the form and shape prevailing in the text and paratext of long didactic and mystical poems in terms of their adherence to the literary traditions of the poets’ era. The authors, recognizing that literary works, as integrative discourses, presupposes the existence of a beginning, middle, and end, endeavor to examine the functions of paratextual elements in seven didactic and mystical masnavis (Hadigat al-Hadigat, Makhzan al-Asrar, Manteq-o-tteyr, Mosibat-Nameh, Ilāhī-Nāma, Bostan and Masnavi). Through the examination of these paratexts, the authors aim to highlight the functions envisioned for the use of these elements and articulate the unique features of Rumi’s Masnavi as the exemplar of masnavis. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Morphology, Didactic and mystical masnavis, Literary traditions, Text, Paratext | ||
| مراجع | ||
|
آلن ،گراهام، (1385)، بینامتنیت، ترجمه پیمان یزدانجو تهران: نشر مرکز.
احمدی، بابک، (1370)، ساختار و تأویل متن، نسخه الکترونیکی؛ چ اول، کتاب اول، تهران: مرکز.
اخلاقی، اکبر، (1376)، تحلیل ساختاری منطق الطیر عطار، اصفهان، نشر فردا.
اخوت، احمد، (1371)، دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
برتنس، هانس، (1384)، مبانی نظریه ادبی، ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: نشر ماهی.
پورنامداریان، تقی، (1375)، دیدار با سیمرغ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات.
پورنامداریان، تقی، (1384)، در سایه آفتاب (شعر فارسی و ساخت شکنی در شعر مولوی)، تهران: سخن
تربیت، محمدعلی، (2535)، مقالات تربیت، به کوشش ح. صدیق، تهران: دنیای کتاب.
تقوی، محمد، (1385)، قصه پردازی سنایی، مجموعه مقالات مندرج در شوریده ای در غزنه، تهران، انتشارات سخن.
سنایی غزنوی ، مجدود بن آدم، (1382)، «حدیقةالحَقیقه و شریعةالطریقه» به تصحیح و مقدمۀ مریم حسینی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
سنایی غزنوی ، مجدود بن آدم، (1374)، حدیقه الحقیقه و شریعةالطریقه، به تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
حمید، فاروق، (1383)، «فنون قصه سرایی در مثنوی مولانا» ،ترجمه عبدالرزاق حیاتی، نامه فرهنگستان، د 6، ش3.
سعدی، مصلح الدین، (1372)، بوستان، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سعدی، مصلح الدین، (1375)، بوستان، به کوشش محمد خزائلی، تهران: خوارزمی.
شفیعیکدکنی، محمدرضا، (1362). «نظر جرجانی در باب صورخیال»، مجله نشر دانش، شماره 3.
شفیعیکدکنی، محمدرضا، (1388الف). «ساختار ساختارها»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش 65: صص 7- 14.
شفیعیکدکنی، محمدرضا، (1392)، زبان شعر در نثر صوفیه، تهران: انتشارات سخن.
شمیسا، سیروس،(1378)، نقد ادبی، تهران: فردوس.
رنه ولک وآوستن وارن، (1995)، نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
ریتر، هلموت، (1374)، دریای جان، مترجم عباس زریاب خویی و مهرآفاق بایبردی، تهران: انتشارات بین المللی الهدی.
صفوی، سیدسلمان، (1388)، ساختار معنایی مثنوی معنوی، تهران: مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
صنعتی نیا، فاطمه (1369)، مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی‌های عطار، تهران: انتشارات زوار.
عطار نیشابوری، فریدالدین، (1386)، منطق الطیر، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
عطار نیشابوری، فریدالدین، (1386)، مصیبت نامه، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
عطار نیشابوری، فریدالدین، (1387)، الهی نامه، به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی، چ سوم، تهران: سخن.
دهرامی، مهدی، (1397)، «ساختار و محتوای آستانهسرایی در منظومه‌های فارسی»، پژوهشنامه ادب غنایی، 66- 47.
دهرامی، مهدی، (1398)، «سنت خاتمهسرایی در منظومه‌های فارسی و ساختار و محتوای آن، ادب فارسی، شماره 9.
فروزانفر، بدیعالزمان، (1361)، رساله در تحقیق و شرح زندگانی مولانا، تهران: زوار.
فروزانفر، بدیعالزمان، (1354)، «زندگانی مولوی جلالالدین محمّد مشهور به مولوی»، تهران: زوار.
فرخ نیا، مهیندخت، (1389)، «ساختار داستانی حکایتها در حدیقه سنایی». کاوشنامه، د 11، ش 21، صص 39- 60.
گولپینارلی، عبدالباقی، (1363)، مولانا جلال الدین، ترجمه توفیق سبحانی، تهران: مؤسـسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
گولپینارلی، عبدالباقی، (1382)، «دوران آرامـش و کمـال در حیـات مولانـا»، ترجمـه توفیـق سـبحانی، درج در« تحفه‌های آن جهانی»، تدوین: دهباشی، علی، تهران: انتشارات سخن.
گرین،کیت، (1383)، «درسنامه نظریه و نقد ادبی»، ترجمه گروه مترجمان، ویراستار: حسین پاینده، تهران: روزنگار.
محجوب، محمد جعفر، (1382)، «مثنوی مولانا جلالالدین»، درج در« تحفه‌های آن جهانی»، تدوین: دهباشی، علی ، تهران: انتشارات سخن.
مولوی، جلال الدین، (1384)، مثنوی معنوی، رینولد نیکلسون، با مقدمه میرجلال الدین کزازی، تهران: سراب نیلوفر.
نامورمطلق، بهمن (1386)، «ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با متنهای دیگر»، پژوهشنامه علوم انسانی، ش 56: صص 98- 83.
ناصرخسرو قبادیانی، (1357)، دیوان اشعار، به اهتمام مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل.
نصیری جامی، حسین، (1388)، «بسم الله الرحمن الرحیم «تأملی بر تأثیر اسلوب بیت آغازین مخزن‌الاسرارنظامی بر مقلدان»، ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، د 5، ش 22: ص 19- 7.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1388)، مخزن الاسرار، با تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
هجویری، علی بن عثمان، (1382)،کشف المحجوب، تصحیح د. ژوکوفسکی، مقدمه قاسم انصاری، تهران: چاپ گلشن.
یورگنسن، ماریان و فیلیپس لوئیز (1389)، نظریه و روش در تحلیـل گفتمـان، ترجمة هـادی جلیلی، تهران: نشر نی.
Del Lungo, Andrea. (2003). L'incipit Romanesque, Paris: Seuil. Demougin, Jacques. (1985). “Dictionnaire historique”, thématique ET technique des littératures, Paris: Larousse. Ferraiolo, William. (1996)."Individualism and Descartes", Teorema, vol. XVI/1, pp. 71-.68 Gérard, Genette. )1997(. La littérature au second degré. Paris: Seuil. Genette, Gérard. (1982). Palimpsestes, Paris: Seuil Genette, Gérard. (1987). Seuils, Paris: Seuil Genette, G. & M. Maclean (1991). "Introduction to the Paratext". New Literary History. 22. No. 2. The Johns Hopkins University Press. pp. 261-272. Mitterand, Henri. (1979). " Les titres dans les romans de Guy des Cars " in Sociocritique, Paris: Nathan.
Allen, Graham (2006), "Intertextuality", translated by Peyman Yazdanju, Tehran: Markaz Publishing. Ahmadi, Babak (1991), "Text Structure and Interpretation", electronic version; 1st edition, Book 1, Tehran: Markaz Publications. Akhlaghi, Akbar (1997), "Structural Analysis of Attar's Mantiq al-Tair", Isfahan: Farda Publications. Akhovat, Ahmad (1992), "Syntax of Fiction", Isfahan: Farda Publications. Bertens, Hans (2005), "Fundamentals of Literary Theory", translated by Mohammad Reza Abolghasemi, Tehran: Mahi Publications. Pournamdaraian, Taghi (1996), "Meeting with Simorgh", Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. Pournamdaraian, Taghi (2005), "In the Shadow of the Sun (Persian Poetry and Deconstruction in Rumi's Poetry)", Tehran: Sokhan Publications. Tarbiat, Mohammad Ali (1976), "Educational Articles", edited by H. Sedigh, Tehran: Donyaye Ketab Publications. Taghavi, Mohammad (2006), "Storytelling of Sanai", a collection of articles included in "Shourideh" in Ghazaneh, Tehran: Sokhan Publications. Sanai Ghaznavi, Majdud bin Adam (2003), "Hadiqat al-Haqiqa wa Shirat al-Tariqah", edited and introduced by Maryam Hosseini, Tehran: University Press Center Publications. Sanai Ghaznavi, Majdud bin Adam (1995), "Hadiqat al-Haqiqah wa Shirat al-Tariqah", edited by Modares Razavi, Tehran: Tehran University Press. Hamid, Farooq (2004), "The Art of Storytelling in Rumi's Mathnawi", translated by Abdul Razzaq Hayati, Nameh Farhangestan, Vol. 6, No. 3. Saadi, Muslih al-Din (1993), "Bustan", edited by Gholamhossein Yousefi, Tehran: Kharazmi Publishing. Saadi, Muslih al-Din (1996), "Bustan", edited by Mohammad Khazaeli, Tehran: Kharazmi Publishing. Shafiei-Kadkani, Mohammad-Reza (1983), "Nazar-e Jorjani dar Bab-e Sur-e Khiyal" (Jorjani's View on Imagery), Nashr-e Danesh Journal, Issue 3. Shafiei-Kadkani, Mohammad-Reza (2009a), "Sakhtare Sakhtarah" (The Structure of Structures), Journal of the Faculty of Literature and Humanities, Issue 65, pp. 7-14. Shafiei-Kadkani, Mohammad-Reza (2013), "Zaban-e Sher dar Nasr-e Sofiyeh" (The Language of Poetry in Sufi Prose), Tehran: Sokhan Publications. Shamisa, Cyrus (1999), "Naqd-e Adabi" (Literary Criticism), Tehran: Ferdows Publications. Wellek, Rene and Warren, Austin (1995), "Nazariyat-e Adabiyat" (Literary Theory), translated by Zia Movahed and Parviz Mohajer, Tehran: Scientific and Cultural Publications. Ritter, Helmut (1995), "Daryaye Jan" (The Sea of Souls), translated by Abbas Zaryab-Khoie and Mehr Afaq Baybordi, Tehran: Elhodi International Publications. Safavi, Seyed Salman (2009), "The Semantic Structure of the Spiritual Mathnawi", Tehran: Research Center for Written Heritage. Sanatiniya, Fatemeh (1990), "Sources of Stories and Metaphors in Attar's Mathnawi", Tehran: Zovvar Publications. Attar Nishaburi, Fariduddin (2007), "Mantiq al-Tayr", edited by Mohammad-Reza Shafiei Kadkani, Tehran: Sokhan Publications. Attar Nishaburi, Fariduddin (2007), "Mosibat-Nameh" (The Book of Affliction), edited by Mohammad-Reza Shafiei Kadkani, Tehran: Sokhan Publications. Attar Nishaburi, Fariduddin (2008), "Ilahi-Nameh" (The Book of God), edited by Mohammad-Reza Shafiei Kadkani, 3rd edition, Tehran: Sokhan Publications. Dahrami, Mehdi (2018), "The Structure and Content of Astaneh-Sarayi in Persian Poems", Research in Lyrical Literature, pp. 47-66. Dahrami, Mehdi (2019), "The Tradition of Khatmeh-Sarayi in Persian Poems and Its Structure and Content", Persian Literature, Issue 9. Forouzanfar, Badi' al-Zaman (1982), "Risaleh dar Tahqiq va Sharh-e Zendegani-e Mowlana" (Treatise on Research and Explanation of Rumi's Life), Tehran: Zovvar Publications. Forouzanfar, Badi' al-Zaman (1975), "Zendegani-e Molavi Jalal al-Din Mohammad Mashhur be be Molavi" (The Life of Rumi, Known as Molavi), Tehran: Zovvar Publications. Farokhnia, Mahindokht (2010), "The Narrative Structure of Stories in Sana'i's Garden", Kavoshnameh, Vol. 11, No. 21, pp. 39-60. Gulpinarli, Abdulbaqi (1984), "Mowlana Jalal al-Din" (Mowlana Rumi), translated by Towfiq Sobhani, Tehran: Institute for Cultural Studies and Research. Gulpinarli, Abdulbaqi (2003), "The Period of Tranquility and Perfection in Rumi's Life", translated by Tawfiq Sobhani, included in "Tuhfeh-haye An Jahani", edited by Ali Dehbashi, Tehran: Sokhan Publications. Green, Keith (2004), "Darsnameh-ye Nazariye va Naghd-e Adabi" (A Handbook of Literary Theory and Criticism), translated by a group of translators, edited by Hossein Payandeh, Tehran: Roznegar Publications. Mahjoub, Mohammad Jafar (2003), "Mathnawi-e Molana Jalal al-Din" (The Mathnawi of Molana Jalal al-Din), included in "Tuhfeh-haye An Jahani", edited by Ali Dehbashi, Tehran: Sokhan Publications. Mowlavi, Jalal al-Din (2005), "Mathnawi Ma'anavi", translated by Reynold Nicholson, with an introduction by Mirjalal al-Din Kazzazi, Tehran: Sarab-e Niloufar. Namvar-Motalagh, Bahman (2007), "Trantextuality of Studying the Relationships between a Text and Other Texts", Journal of Humanities Research, No. 56, pp. 83-98. Nasir Khusraw Qubadiani, (1978), "Diwan-e Ash'ar", edited by Mojtaba Minovi and Mehdi Mohaqeq, Tehran: Islamic Studies of McGill University. Nasiri Jam'i, Hossein (2009), "In the Name of Allah, the Most Gracious, the Most Merciful: A Reflection on the Influence of the Opening Verse on Imitators in Makhzan al-Asrar", Persian Literature, Journal of Ferdowsi University of Mashhad, Vol. 5, No. 22, pp. 7-19. Nizami Ganjavi, Elias ibn Yusuf (2009), "Makhzan al-Asrar", edited and annotated by Hassan Vahid Dastgerdi, with the collaboration of Saeed Hamidian, Tehran: Qatreh Publications. Hujwiri, Ali ibn Uthman (2003), "Kashf al-Mahjub", edited by Dr. Jukovski, with an introduction by Qasem Ansari, Tehran: Golshan Publications. Jørgensen, Marianne and Louise Phillips (2010), "Theory and Method in Discourse Analysis", translated by Hadi Jalili, Tehran: Nashr-e Ney. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,602 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 352 |
||