تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 938 |
تعداد مقالات | 7,724 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,661,594 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 9,016,658 |
بررسی واقعة عرفانی و نمادشناسی آن به مثابۀ تجربهای دینی | ||
ادبیات عرفانی | ||
مقاله 2، دوره 15، شماره 34، آبان 1402، صفحه 39-69 اصل مقاله (532.48 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2023.44152.2483 | ||
نویسنده | ||
احسان پورابریشم* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
چکیده | ||
«واقعه»، حالتی در عرفان اسلامی است که با آداب و شرایطی (خلوتگزینی، استغراق در ذکر و امثال این موارد) حاصل میشود و سالک با آن به معرفتی تازه میرسد و رهیافتی به عالم معنا مییابد که جایگاهش را در سیر و سلوک روشن میکند. واقعه، اغلب در قالب اشکال، انوار، الوان و غیره پدیدار و با نظر پیر، تأویل و تفسیر میشود. پژوهش حاضر پس از تعریف و بررسی مفهوم واقعه و بیان اهمیت ایدئولوژیک آن، به دیدگاه ذاتگرایان و ساختارگرایان دربارة تجربه دینی پرداخته است. دستهبندی ششگانۀ دیویس از تجارب دینی با تأکید بر مانعةالجمع نبودن آنها بیان و سپس واقعۀ عرفانی از منظر تجربهای تفسیری، شبهحسّی (با تأکید به واقعنمایی و غیروهمی بودن آن) و عرفانی (با مطالعة منظومه سلوک طریقت کبرویه) تبیین میشود. سرانجام نظرات کتز دربارۀ زمینهمندی تجربه عرفانی بیان میشود. کتز معتقد است که تجربه در خلاء روی نمیدهد و حاصل تعامل دو سویه عارف با باورها، سنّت، تجارب دیگر و محیط است. علاوه بر این، حضور اسوه (راهنما) نیز در شکلگیری، جهتدهی و تأویل تجربه عرفانی اهمیت دارد. این نظریه در حوزه واقعات عرفانی با بررسی آداب و شرایط واقعه که در چارچوبِ سنّتِ دینیِ معیّن روی میدهد و نیز نقش پیر در شکلگیری و معنابخشی به آن، بیان میشود. در هر بخش از پژوهش حاضر، برای تبیین مباحث مطرح شده، با ارجاع به منابع و تذکرههای عرفانی، به ذکر واقعات از مشایخ صوفیه پرداخته شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
واقعه؛ تجربه دینی؛ تجربه عرفانی؛ زمینهمندی؛ سنّت | ||
عنوان مقاله [English] | ||
Studying Mystic Waaqeah and Its Symbolism as a Religious Experience | ||
نویسندگان [English] | ||
Ehsan Pourabrisham | ||
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
چکیده [English] | ||
The term “waaqeah” in Islamic mysticism refers to a state achieved through specific practices and conditions (such as seclusion, immersion in remembrance, and similar activities), through which the seeker attains a novel understanding and discovers an approach to the realm of meaning that illuminates its position in the journey of spiritual development. “Waaqeah” often manifests in forms of lights, colors, and similar phenomena and is interpreted and explained through the perspectives of the spiritual elders (pir). This research, following a definition and examination of the concept of “waaqeah” and an elucidation of its ideological significance, delves into the perspectives of essentialists and structuralists regarding the religious experience. Davis’s categorization of six types of religious experiences, emphasizing their mutually non-exclusive nature, is presented, followed by an explication of mystical waaqeah from the viewpoint of interpretative, quasi-sensory (emphasizing its realistic and non-illusionary nature), and mystical (studying the conduct of Kubrawiya sect) experiences. Finally, Katz's views on the contextualization of mystical experience are discussed. Katz posits that the mystical experience does not occur in a vacuum but is the result of the interaction between the mystic and beliefs, traditions, and other experiences and contexts. Additionally, the presence of a guide in shaping, directing, and interpreting the mystical experience is significant. This theory is applied to the domain of mystical events by examining the practices and conditions of “waaqeah” within a specific religious tradition, highlighting the role of the elders (guides) in shaping and attributing meaning to it. In each section of this research, references to mystical sources and narratives are utilized to expound on the presented concepts by mentioning “waaqeahs” from the mystic elders. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Waaqeah, Religious experience, Mystical experience, Contextualization, Tradition | ||
مراجع | ||
اردبیلی، ابن بزار. (1376). صفوةالصفا. مقدمه و تصحیح از غلامرضا طباطبائی مجد. تهران: زریاب.
استیس، والتر ت .(1388). عرفان و فلسفه. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: سروش.
اسیری لاهیجی، شمسالدین محمد. (1381). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز. پیشگفتار از علیقلی محمودی بختیاری. تهران: علم.
افلاکی، شمسالدین احمد. (1375). مناقب العارفین. تصحیح تحسین یازیجی. تهران: دنیای کتاب.
باخرزی، ابوالمفاخر یحیی. (1383). اوراد الاحباب و فصوص الآداب (جلد دوم). به کوشش ایرج افشار. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بدخشی، نورالدین جعفر. (1374). خلاصةالمناقب. تصحیح سیده اشرف ظفر. اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
پراودفوت، وین. (1377). تجربه دینی. ترجمه و توضیح از عباس یزدانی. قم: مؤسسه فرهنگی طه.
پشتدار، علی محمد و محمدرضا عباسپور خرمالو. (تیر 1389). «واقعات (مکاشفات) لاهیجی در شرح گلشن راز». ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی. د 6، ش19: صص 13-31.
پورابریشم، احسان. (1402). «تحلیل واقعات عرفانی با تصحیح و بررسی رساله ذکر واقعات از باخرزی». پژوهشهای نسخهشناسی و تصحیح متون، د 2، ش1: صص 142-166.
پیر بایار، ژان. (1391). رمزپردازی آتش. ترجمه جلال ستاری. تهران: نشر مرکز.
جامی، نورالدین عبدالرحمان. (1386). نفحات الانس، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از محمود عابدی، تهران: سخن.
جیمز، ویلیام. (1393). تنوع تجربه دینی. ترجمه حسین کیانی. تهران: مؤسسه انتشارات حکمت.
خبوشانی، محمد. (1392). تذکره شیخ محمد خبوشانی. به اهتمام محمد خواجوی. تهران: مولی.
دیویس، سی. اف. (1391). ارزش معرفتشناختی تجربه دینی. ترجمه علی شیروانی و حسینعلی شیدان شید. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ربیعزاده، رؤیا و فاطمه حیدری. (خرداد 1396). «رؤیاواره یا واقعه در آثار عینالقضات همدانی». عرفان اسلامی. د 13، ش51: صص 187-210.
رکنای شیرازی، مسعود بن عبدالله. (1359). نصوص الخصوص فی ترجمة الفصوص. به اهتمام رجبعلی مظلومی. تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران.
سمنانی، علاءالدوله. (1383). مصنفات فارسی، به اهتمام نجیب مایل هروی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
سهروردی، شهابالدین عمر. (1384). عوارف المعارف. ترجمه ابومنصور بن عبدالمؤمن اصفهانی. به اهتمام قاسم انصاری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
شمس تبریزی، محمد بن علی. (1385). مقالات شمس تبریزی. به تصحیح و تعلیق محمد علی موحد. تهران: خوارزمی.
شیرازی، محمد معصوم. (بیتا). طرائق الحقائق. تصحیح محمد جعفر محجوب. تهران: سنائی.
فعالی، محمدتقی. (1389). تجربه دینی و مکاشفه عرفانی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قائمی نیا، علیرضا. (1381). تجربه دینی و گوهر دین. قم: بوستان کتاب قم.
کاشانی، عزالدین محمود. (1381). مصباحالهدایة و مفتاح الکرامة. مقدمه، تصحیح و تعلیقات از جلالالدین همایی. تهران: مؤسسه نشر هما.
کاشفی، حسین بن علی. (1356). رشحات عین الحیاة. با مقدمه، تصحیحات، حواشی و تعلیقات علی اصغر معینیان. تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.
کاکایی، قاسم. (1393). وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت. تهران: هرمس.
کاکایی، قاسم. (1383). «تجربه دینی، تجربه عرفانی و ملاکهای بازشناسی آن از دیدگاه ابن عربی». انجمن معارف اسلامی ایران. ش 1: صص 11-42.
کتز، استیون. (1383). ساختگرایی و سنت و عرفان. ترجمه و تحقیق از سید عطاء انزلی. قم: آیت عشق.
کربلایی تبریزی، حافظ حسین. (1383). روضات الجنان و جنات الجنان. مقدمه، تکمله، تصحیح و تعلیق از جعفر سلطانالقرائی. تبریز: ستوده.
محمد ریاض. (1370). احوال و آثار و اشعار میرسید علی همدانی. اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
محمدی، حسین. (1388). «مقایسه ساختاری تجربه دینی و شهود عرفانی». اندیشه نوین دینی. س5. ش18: صص 27-52.
محمود بن عثمان. (1380). مفتاح الهدایة و مصباح العنایة. تصحیح منوچهر مظفریان. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
مولانا شیخ. (1380). «خوارق عادات احرار». مندرج در: احوال و سخنان خواجه عبیدالله احرار. تصحیح و مقدمه و تعلیقات از عارف نوشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
نجمالدین رازی، ابوبکر عبدالله بن محمد. (1389). مرصاد العباد. به اهتمام محمد امین ریاحی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
نجمالدین کبری، احمد بن عمر. (1364). رساله الی الهائم الخائف من لومة اللائم. تصحیح و توضیح از توفیق سبحانی. تهران: کیهان.
نجمالدین کبری، احمد بن عمر. (1363). الاصول العشرة. ترجمه و شرح عبدالغفور لاری. به اهتمام نجیب مایل هروی. تهران: مولی.
نجمالدین کبری، احمد بن عمر. (1361). السایر الحایر. به اهتمام مسعود انصاری. تهران: زوار.
نجمالدین کبری، احمد بن عمر. (1388). نسیم جمال و دیباچه جلال (ترجمه فوائح الجمال و فواتح الجلال). تصحیح فریتس مایر. ترجمه و توضیح از قاسم انصاری. تهران: طهوری.
نسفی، عزیزالدین. (1386). کشف الحقایق. به اهتمام و تعلیق احمد مهدوی دامغانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
نسفی، عزیزالدین. (1381). زبدةالحقایق. تصحیح، مقدمه و تعلیقات از حق وردی ناصری. تهران: طهوری.
نسفی، عزیزالدین. (1386). الانسان الکامل. با تصحیح و مقدمهء ماریژان موله. تهران: طهوری.
نیشابوری، میرعبدالاول. (1380). رساله «ملفوظات احرار». مندرج در: احوال و سخنان خواجه عبیدالله احرار. تصحیح و مقدمه و تعلیقات از عارف نوشاهی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
همدانی، ابوالمعالی عبدالله بن محمد ملقب به عینالقضات. (بیتا). تمهیدات. مقدمه. تصحیح و تحشیه و تعلیق از عفیف عسیران. تهران: منوچهری.
Ardabili, Ibn Bazaz. (1997). Safwat al-Safa. Introduction and edited by Gholamreza Tabataba'i Majd. Tehran: Zaryab. Stace, Walter T. (2009). Mysticism and Philosophy. Translated by Bahaeddin Khorramshahi. Tehran: Soroush. Asiri Lahiji, Shams al-Din Mohammad. (2002). Mafatih al-I'jaz fi Sharh Gulshan Raz. Preface by Aliqoli Mahmudi Bakhtiari. Tehran: Elm. Aflaki, Shams al-Din Ahmad. (1996). Manaqib Al-'Arifin. Edited by Tahsin Yaziji. Tehran: Dunya-ye Ketab. Bakharzi, Abul Mafakher Yahya. (2004). Owrad al-Ahbab wa Fusus al-Adab (Vol. 2). Compiled by Iraj Afshar. Tehran: Tehran University Publications. Badakhshi, Nur al-Din Ja'far. (1995). Khulasat al-Manaqib. Edited by Seyedeh Ashraf Zafar. Islamabad: Persian Research Center of Iran and Pakistan. Proudfoot, Wayne. (1998). Religious Experience. Translated and explained by Abbas Yazdani. Qom: Taha Cultural Institute. Poshtdar, Ali Mohammad & Mohammad Reza Abbaspour Khoramalu. (2010). Vaqe'at (Mokashefat) Lahiji dar Sharh-e Gulshan-e Raz. Journal of Mytho-Mystic Literature, 6(19), pp. 13-31. Pourabrisham, Ehsan. (2023). Analysis of mystical events with correction and review of the treatise on mention of events by Bakharzi. Journal of codicology and manuscript research, 2(1), pp. 142-166. Bayar, J. P. (2012). Decoding Fire. Translated by Jalal Sattari. Tehran: Markaz Publishing. Jami, Nur al-Din Abdul Rahman. (2007). Nafahat al-Ans. Introduction, edited, and annotated by Mahmoud Abedi. Tehran: Sokhan. James, William. (2014). The Varieties of Religious Experience. Translated by Hossein Kiani. Tehran: Hekmat Publishing House. Khaboushani, Mohammad. (2013). Memoirs of Sheikh Mohammad Khaboushani. Edited by Mohammad Khajavi. Tehran: Mowla. Davis, C.F. (2012). The value of cognitive knowledge in religious experience. Translated by Ali Shirvani & Hossein Ali Shidanshid. Qom: Research Institute of Hawzah and University. Rabizadeh, Roya & Heydari, Fatemeh. (2017). Semi Dream (Vaghe'eh) in Ain al-Qozat Hamadani's Works. Islamic Mysticism, 13(51), pp. 187-210. Roknay-e Shirazi, Masoud ibn Abdullah. (1979). Nasus al-Khusus fi Tarjamat al-Fusus. Edited by Rajabali Mazloumi. Tehran: McGill University Institute of Islamic Studies in collaboration with Tehran University. Semnani, Ala al-Dawleh. (2004). Mosannafat-e Farsi. Compiled by Najib Mayel Heravi. Tehran: Scientific and Cultural Publications. Suhrewardi, Shahab al-Din 'Umar. (2005). 'Awāref al-Ma'aref. Translated by Abu Mansur ibn Abd al-Mu'men Isfahani. Edited by Qasim Ansari. Tehran: Scientific and Cultural Publications. Shams Tabrizi, Mohammad ibn Ali. (2006). Maqalat-e Shams Tabrizi. Edited and annotated by Mohammad Ali Movahed. Tehran: Kharazmi. Shirazi, Mohammad Ma'sum. Tara'iq al-Haqa'iq. Edited by Mohammad Jafar Mahjub. Tehran: Sanaei. Faali, Mohammadtaqi. (2010). Religious Experience and Mystical Discovery. Tehran: Research Institute for Islamic Culture and Thought. Gha'emi Nia, Alireza. (2002). Religious experience and the essence of religion. Qom: Bustan Ketab. Kashani, Az al-Din Mahmoud. (2002). Misbah ul-Hidaya va Miftah ul-Kifaya. Introduction, edited, and annotated by Jalal al-Din Homayi. Tehran: Homa Publishing House. Kashefi, Hussein ibn Ali. (1937). Rushahat Ain al-Hayat. Introduction, edits, footnotes, and annotations by Ali Asghar Moeinian. Tehran: Nouriani Charitable Foundation. Kakaei, Qasem. (2014). The unity of existence according to Ibn Arabi and Meister Eckhart. Tehran: Hermes. Kakaei, Qasem. (2004). Religious experience, mystical experience and its recognition criteria from Ibn Arabi's point of view. Islamic Education Association of Iran, 1, pp. 11-42. Katz, Steven. (2004). Constructivism, Tradition and Mysticism. Translated and researched by Seyed Ata Anzali. Qom: Ayat-e Eshgh. Karbalaei Tabrizi, Hafez Hossein. (2004). Rawdat al-Janan va Jannat al-Janan. Introduction, completion, edits, and annotations by Jafar Sultan al-Qara'i. Tabriz: Sotudeh. Riaz, Mohammad. (1991). Life, Works, and Poems of Mir Seyyed Ali Hamadani. Eslamabad: Persian Research Center of Iran and Pakistan. Mohammadi, Hossein. (2009). Structural Comparison of Religious Experience and Mystical Intuition. Modern Religious Thought, 5(18), pp. 27-52. Mahmoud ibn Othman. (2001). Misbah ul-Hidaya va Miftah ul-Kifaya. Edited by Manouchehr Mozaffarian. Tehran: Academy of Persian Language and Literature. Maulana Sheikh. (2001). Extraordinary habits of the free-spirited. In: Life and Words of Khwaja Ubaydullah Ahrar. Correction and introduction and notes by Aref Noshahi. Tehran: University Publication Center. Najm al-Din Razi, Abu Bakr Abdullah ibn Mohammad. (2010). Mersad-al-Ebad. Edited by Mohammad Amin Riyahi. Tehran: Scientific and Cultural Publications. Najm al-Din Kubra, Ahmad ibn Umar. (1985). Risale ila al-ha'im al-kha'if min lumat al-la'im. Edited and explained by Tawfiq Sobhani. Tehran: Keyhan. Najm al-Din Kubra, Ahmad ibn Umar. (1984). Al-Usul al-Asharah. Translated and commented by Abdul Ghafur Lari. Edited by Najib Mayel Heravi. Tehran: Mola. Najm al-Din Kubra, Ahmad ibn Umar. (1982). Al-Sair al-Hair. By Masoud Ansari. Tehran: Zavar. Najm al-Din Kubra, Ahmad ibn Umar. (2009). Naseem Jamal va Dibacheh-e Jalal. [Translation of Fu'ah al-Jamal wa Fawatih al-Jalal]. Edited by Fritz Mayer. Translated and explained by Qasem Ansari. Tehran: Tahuri. Nafisi, Aziz al-Din. (2007). Revelation of Realities. Edited and commented by Ahmad Mahdavi Damghani. Tehran: Scientific and Cultural Publications. Nasafi, Aziz al-Din. (2002). Zobdat al-Haqaiq. Edited, introduction, and comments by Haqverdi Naseri. Tehran: Tahuri. Nasafi, Aziz al-Din. (2007). Al-Insan al-Kamil. Edited, and introduction by Marzijan Moleh. Tehran: Tahuri. Neishabouri, Mir Abdul-Awwal. (2001). Risaleh "Malfuzat-e Ahrar". In: Life and Words of Khwaja Abdullah Ahrar. Edited, introduction and comments by Aref Nushahi. Tehran: University Publication Center. Hamadani, Abu al-Ma’ali Abdullah ibn Muhammad, known as Ainal-Qozat. (Year unknown). Tamhidat. Introduction, Edited, revised, and commented by Afif Asiran. Tehran: Manouchehri. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 271 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 173 |