دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها938
تعداد مقالات7,697
تعداد مشاهده مقاله12,623,624
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,986,256
شیری محمدآبادی, مرجان, نیل ساز, نصرت, قاضی زاده, کاظم, غروی نائینی, نهله. (1399). تاریخ‌گذاری روایات حاکی از دعای پیامبر (ص) برای شماتت‌شدگان توسط ایشان در جوامع حدیثی اهل‌سنت. جلوه هنر, 17(3), 75-118. doi: 10.22051/tqh.2020.29418.2704
مرجان شیری محمدآبادی; نصرت نیل ساز; کاظم قاضی زاده; نهله غروی نائینی. "تاریخ‌گذاری روایات حاکی از دعای پیامبر (ص) برای شماتت‌شدگان توسط ایشان در جوامع حدیثی اهل‌سنت". جلوه هنر, 17, 3, 1399, 75-118. doi: 10.22051/tqh.2020.29418.2704
شیری محمدآبادی, مرجان, نیل ساز, نصرت, قاضی زاده, کاظم, غروی نائینی, نهله. (1399). 'تاریخ‌گذاری روایات حاکی از دعای پیامبر (ص) برای شماتت‌شدگان توسط ایشان در جوامع حدیثی اهل‌سنت', جلوه هنر, 17(3), pp. 75-118. doi: 10.22051/tqh.2020.29418.2704
شیری محمدآبادی, مرجان, نیل ساز, نصرت, قاضی زاده, کاظم, غروی نائینی, نهله. تاریخ‌گذاری روایات حاکی از دعای پیامبر (ص) برای شماتت‌شدگان توسط ایشان در جوامع حدیثی اهل‌سنت. جلوه هنر, 1399; 17(3): 75-118. doi: 10.22051/tqh.2020.29418.2704

تاریخ‌گذاری روایات حاکی از دعای پیامبر (ص) برای شماتت‌شدگان توسط ایشان در جوامع حدیثی اهل‌سنت

تحقیقات علوم قرآن و حدیث
دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 47، آذر 1399، صفحه 75-118    اصل مقاله (648.92 K)
نوع مقاله: پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2020.29418.2704
نویسندگان
مرجان شیری محمدآبادی1؛ نصرت نیل ساز* 2؛ کاظم قاضی زاده3؛ نهله غروی نائینی4
1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
4استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده
تاریخ‌گذاری احادیث جعلی، اطلاعات با ارزشی درباره شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی سده‌های نخست جامعه اسلامی ارائه می‌دهد. نمونه‌ای از احادیث جعلی، روایات حاکی از دعای پیامبر (ص) برای شماتت‌شدگان توسط ایشان در منابع روایی اهل‌سنت است. در این پژوهش با تحلیل محتوا و با استفاده از شیوه‌های مختلف تاریخ‌گذاری، خاستگاه تاریخی و جغرافیایی جعل و نشر احادیث مذکور و دغدغه‌ها و چالش‌های فکری، سیاسی، اجتماعی جاعلان آنها نشان داده می‌شود. گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و بررسی داده‌ها به‌ شکل توصیفی ـ تحلیلی است. براساس نتایج حاصل احادیث فوق تا پایان قرن سوم در 16 منبع روایی اهل‌سنت ذکر شده‌اند و به احتمال زیاد در ابتدا توسط ابوهریره و عایشه و یا به‌نام آنها، قبل از سال 58 هجری، در راستای سیاست‌های بنی‌امیه جعل و در مدینه، شام ، عراق و بحرین، سپس در مکه، مصر، یمن و واسط نشر یافته است. در نسل‌های بعد برخی راویان، با تقلید از این احادیث و یا در قالبی جدید با همین مضمون، احادیثی ساخته و به صحابه‌ای چون جابر، سلمان، ابوسعید خدری، ابوالطفیل و انس که راوی احادیث ذمّ بنی‌امیه و مدح علی (ع) بودند، نسبت داده‌اند. مهم‌ترین هدف بنی‌امیه از جعل این احادیث، خنثی‌سازی تأثیر احادیث نبوی وارد در ذمّ آنها و تبرئه امویان بود.
کلیدواژه‌ها
دعا برای شماتت‌شدگان؛ شیوه‌های مختلف تاریخ‌گذاری؛ تحلیل محتوا؛ جوامع حدیثی اهل‌سنت
عنوان مقاله [English]
Dating prophetic traditions which implied that the prophet prayed for whom were accursed by him in Sunni collections
نویسندگان [English]
Marjan Shiri MohammadAbadi1؛ Nosret Nilsaz2؛ Kazem Ghazizadeh3؛ Nahleh Naeeni Qaravi4
1PhD Candidate of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tarbiyat Modares, Iran
2Associate Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tarbiyat Modarres, Iran
3Assistant Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tarbiyat Modarres, Iran
4Professor, Department of Qur’an and Hadith Sciences, University of Tarbiyat Modares, Iran
چکیده [English]
Dating fabricated traditions provides valuable information about social, political and cultural conditions of first centuries of Islamic society. One sample of false traditions is prophetic traditions which implied that the prophet prayed for whom were accursed by him in Sunni collections of Hadith. This article using content analysis and different methods of dating traditions, indicates historical and geographical origin of these hadiths and their forgers’ intellectual, political and social tendencies. In gathering information library method and in investigating the data analytical and descriptive methods were used. By the end of the third century these traditions are contained in 16 sunni sources. The findings show that these traditions were most probably fabricated in line with Umayyads policies before 58 A.H by Abū Huraira and ʿĀʾisha or in their names and were spread in Medina, Syria, Iraq, Bahrain and then in Mecca, Egypt, Yamen and Wāsiṭ. In the next generations some narrators copied these traditions or made new ones with the same contents and different forms and attributed them to companions such as al-Jabir, Salmān, Abū Saʿīd al-Khūdrī, Abū aṭ-Ṭūfail and ʾAnas who transmitted narrations in which Ummayds were condemned and Imam ʾAlī was praised. The most important aim of Ummayds in forging these traditions was to neutralize the influence of prophetic tradition in which Ummayds were accursed and blamed.
کلیدواژه‌ها [English]
prayer for whom were accursed, Different methods of dating, Content Analysis, Sunni collections of Hadith
مراجع
  1. آلوسی، محمود، 1415ق، روح المعانی فی تفسیرالقرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  2. ابن ابی­الحدید، عبدالحمید بن­هبة­الله، بی­تا، شرح نهج البلاغه ابن ابی­الحدید، تحقیق: محمدابوالفضل ابراهیم، داراحیاء الکتب العربیة.
  3. ابن ابی­حاتم، عبدالرحمان، 1371ق، جرح و تعدیل، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  4. ابن ابی­حاتم، عبدالرحمان،1419ق،  تفسیر القرآن العظیم، عربستان سعودی: مکتبة نزار مصطفی الباز.
  5. ابن ابی­شیبه، ابوبکر، 1409ق، المصنف، تحقیق: اللحام، سعید، بیروت: دارالفکر.
  6. ابن ابی­عاصم، احمد بن­عمرو، 1411ق، الآحاد و المثانی، تحقیق: جوابرة، باسم فیصل احمد، ریاض: دارالدرایة.
  7. ابن­اعثم، احمد، 1391ق، الفتوح، حیدرآباد: دائرة المعارف العثمانیة.
  8. ابن­العجمی، سبط ابن­العجمی، 1406ق، التبیین لأسماء المدلسین، تحقیق: شفیق، یحیی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  9. ابن­حبان، محمد، 1393ق، الثقات، حیدرآباد: مؤسسة الکتب الثقافیة.
  10. ابن­حنبل، احمد، 1416ق، المسند، تحقیق: غضبان، عامر و همکاران، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  11. ابن­حنبل، احمد، المسند، بیروت: دار صادر.
  12. ابن­خلف، سلیمان، بی­تا، التعدیل و التجریح، تحقیق: بزاز، احمد، مراکش: وزارة الأوقاف والشؤون الإسلامیة.
  13. ابن­راهویه، اسحاق، 1412ق، المسند، تحقیق: حسین بردالبلوسی، مدینه: مکتبة الإیمان.
  14. ابن­سعد، محمد، بی­تا، الطبقات الکبری، بیروت: دارصادر.
  15. ابن­شهر آشوب، محمد، 1429ق، مناقب آل أبی طالب، تحقیق: بقاعی، یوسف، چاپ دوم، قم: انتشارات ذوی القربی.
  16. ابن­عساکر، علی، 1415ق، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: شیری، علی، بیروت: دارالفکر.
  17. ابن­عدی، عبدالله، 1409ق، الکامل، تحقیق: غزاوی، یحیى مختار، بیروت: دارالفکر.
  18. ابن­منبه، همام، 1406ق، الصحیفة، تحقیق: فوزی، رفعت، قاهره: مکتبة الخانجی.
  19. ابوداود، سلیمان­ بن­اشعث،1410ق، السنن، تحقیق: اللحام، سعید، بیروت: دارالفکر.
  20. ابوریّة، محمود، 1431ق، شیخ المضیرة، قم: مؤسسة انصاریان.
  21. اتسلندر، پیتر، 1371ش، روشهای تجربی تحقیق اجتماعی، ترجمه: کاظم­زاده، بیژن، تهران: انتشارات آستان قدس.
  22. امینی، عبدالحسین، 1397ق، الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب، چاپ چهارم، بیروت: دارالکتب العربی.
  23. بخاری، إسماعیل بن إبراهیم‏، 1401ق، الصحیح ، دارالفکر.
  24. بخاری، إسماعیل بن إبراهیم ، 1406ق، ادب المفرد، بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة.
  25. بخاری، إسماعیل بن إبراهیم،‏ تاریخ الکبیر، ترکیه: المکتبة الإسلامیة.
  26. بلاذری، احمد بن­یحیی، 1959ق، انساب الاشراف، تحقیق: حمیدالله، محمد، مصر: دارالمعارف.
  27. بیهقی، احمد، بی­تا، السنن الکبرى، دارالفکر.
  28. ترمذی، محمد بن­عیسی، 1403ق، السنن، تحقیق: محمد عثمان، عبدالرحمن، بیروت: دارالفکر.
  29. حاکم نیشابوری، محمد، بی­تا، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: مرعشلی، یوسف عبدالرحمن، بی­جا.
  30. حمیدی، عبدالله بن­زبیر، 1409ق، المسند، تحقیق: اعظمی، حبیب الرحمن، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  31. خوئی، ابوالقاسم، 1413ق، معجم الرجال، چاپ پنجم، بی­جا.
  32. ذهبی، شمس­الدین، بی­تا، تذکرة الحفاظ، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  33. رازی، فخرالدین محمد بن­عمر،1420ق، مفاتیح الغیب، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  34. سلیم بن­قیس هلالی، 1422ق، کتاب سلیم، تحقیق: انصاری، محمدباقر، قم: دلیل ما.
  35. سمعانی، منصور بن­محمد، 1408ق، الأنساب، تحقیق: بارودی، عبدالله­عمر، بیروت: دارالجنان للطباعة والنشر والتوزیع.
  36. سمعانی، منصور بن­محمد، 1418ق، التفسیر، تحقیق: یاسر بن­ابراهیم/ غنیم بن­عباس، ریاض: دارالوطن.
  37. شرف­الدین، عبدالحسین، بی­تا، ابوهریره، قم: مؤسسة انصاریان للطباعة والنشر.
  38. شریف­رضی، محمد بن­حسین، 1389ش، نهج البلاغه، مترجم: جعفری، محمدتقی، مشهد: انتشارات آستان قدس.
  39. صنعانی، عبدالرزاق، بی­تا، المصنف، تحقیق: اعظمی، حبیب­الرحمن، منشورات المجلس العلمی.
  40. طالب، مهدی، 1369ش، چگونگی انجام مطالعات اجتماعی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  41. طباطبایی، محمدحسین، 1417ق، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین حوزه علمیه قم.
  42. طبرانی، سلیمان بن­احمد، بی­تا، المعجم الکبیر، تحقیق: سلفی، حمدی عبدالمجید، دارإحیاء التراث العربی.
  43. طبری، محمد بن­جریر، بی­تا، تاریخ (تاریخ الامم و الملوک)،  بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  44. طوسی، محمد بن­حسن، 1415ق، الرجال، تحقیق: قیومی اصفهانی، جواد، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
  45. طوسی، محمد بن­حسن، بی­تا، التبیان فی تفسیرالقرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  46. عبد بن­حمید، ابومحمد، 1408ق، منتخب مسند عبد بن حمید، تحقیق: البدری السامرایی، صبحی/ الصعیدی، محمود محمدخلیل، مکتبة النهضة العربیة.
  47. عسقلانی، ابن­حجر، 1415ق، تقریب التهذیب، تحقیق: عبدالقادر، مصطفی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  48. عسقلانی، ابن­حجر، بی­تا، طبقات المدلسین، تحقیق: قریونی، عاصم، مکتبة المنار.
  49. عسکری، مرتضی، 1377ش، نقش عایشه در تاریخ اسلام، ترجمه: سردارنیا، عطاءمحمد/نجمی، محمدصادق/هریسی، هاشم/جاودان، محمدعلی، تهران: انتشارات منیر.
  50. عسکری، مرتضی، 1379ش، معالم المدرستین، ترجمه: کرمی، محمدجواد، قم: دانشکده اصول­الدین.
  51. عقیلی، محمد بن­عمرو، 1418ق، الضعفاء، تحقیق: قلعجی، امین، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  52. کلینی، محمد بن­یعقوب، 1362ش، الکافی، تحقیق: غفاری، علی­اکبر، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  53. کیوی، ریمون/کامپنهود، لوک­وان، 1373ش، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه: نیک­گهر، عبدالحسین، چاپ چهارم، تهران: فرهنگ معاصر.
  54. مدرسی طباطبایی، حسین، 1380ش، «بررسی ستیزه های دیرین درباره تحریف قرآن» هفت آسمان، شماره یازدهم.
  55. مزّی، جمال­الدین، 1406ق، تهذیب الکمال، تحقیق: معروف، بشارعواد، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  56. مسعودی، علی بن­حسین، بی­تا، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: عبدالحمید، محمد محیی­الدین، بیروت: المکتبة الاسلامیة.
  57. مسلم بن­حجاج، بی­تا، الصحیح، بیروت: دارالفکر.
  58. مفید، محمدبن محمدبن نعمان، 1414ق، الإرشاد، بیروت: دارالمفید.
  59. موتسکی، هارالد، 1394-الف، «ارزیابی تاریخ­گذاری احادیث» تاریخ­گذاری حدیث؛ روش­ها و نمونه­ها، به­کوشش علی آقایی، تهران: حکمت.
  60. موتسکی، هارالد، 1394-ب، «مطالعات حدیثی به­کجا می­رود؟» تاریخ­گذاری حدیث؛ روش­ها و نمونه­ها، به­کوشش علی آقایی، تهران: حکمت.
  61. واقدی، محمد بن­عمر، 1405ق، المغازی، تحقیق: جونس، مارسدن، نشر دانش اسلامی.
  62. هولستی، اُل-آر، 1373ش، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه: سالارزاده امیری، نادر، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  63. یعقوبی، احمد، بی­تا، التاریخ، بیروت: دارصادر.
  64. ینبل، خوتیر، 1394ش، «بازنگری برخی اصطلاحات حدیثی» تاریخ­گذاری حدیث؛ روش­ها و نمونه­ها، به­کوشش علی آقایی، تهران: حکمت.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 888
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 394


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب