تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 916 |
تعداد مقالات | 7,521 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,230,100 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,650,363 |
تحلیل معرفتشناختی کرامات شیخ احمد جام ژنده پیل | ||
ادبیات عرفانی | ||
مقاله 4، دوره 12، شماره 23، دی 1399، صفحه 111-140 اصل مقاله (386.55 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2021.35411.2176 | ||
نویسندگان | ||
امین رضایی* 1؛ تقی پورنامداریان2؛ یوسف محمد نژاد عالی زمینی3 | ||
1دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران. ایران | ||
2استاد گروه زبان و ادبیات فارسی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران. ایران | ||
3استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران. ایران | ||
چکیده | ||
مفهوم معرفت و چگونگی کسب آن در متون صوفیه مسئله ای مورد توجه و جزء اولویتهای فکری نویسندگان و مشایخ تصوف بوده است. از سوی دیگر بارزترین وجه رفتاری بزرگان صوفیه مقولۀ کرامت است که در نظر جامعۀ هر عصر بهعنوان محکی برای سنجش جایگاه اولیاء قلمداد شده است. این پژوهش قصد دارد به این دو پرسش پاسخ دهد: معرفت از نظر شیخ جام چیست ؟ و چه ارتباطی میان معرفت مورد نظر شیخ جام و کرامات وی وجود دارد؟ که برای نیل به آن ابتدا به ارزش و تعریف معرفت در کتب صوفیه خواهیم پرداخت و پس از آن به تعریف این مفهوم در مکتوبات شیخ جام و تبیین ویژگی علم و معرفت در آثارش اشاره میکنیم. با استناد به نوشتههای شیخ جام روشن میشود که او معرفت را کیمیایی میداند که تحول ماهوی عارف را در پی دارد و دستیابی به معرفت، مقارن با توانایی تصرف در جوهر اشیاء است. در ادامه به اهمیت «قلب جوهر» در مقامات و نوشت ههای او و ارتباط آن با اندیشه های کرامیه خواهیم پرداخت. پس از این سه مقدمه، به تحلیل کرامات شگفت آور شیخ جام براساس نظام معرفتشناسی خاص او پرداخته، روایت اینگونه کرامات را فراتر از نیّت جعل و سندسازی، در حوزۀ تقابلهای گفتمانی معنا خواهیم کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
تصوف؛ معرفت؛ کرامات؛ احمد جام؛ قلب جوهر | ||
عنوان مقاله [English] | ||
The Epistemological Analysis of the Spiritual Feats of Sheikh Ahmad-e Jam “The Colossal Elephant” (Zhandeh Pil) | ||
نویسندگان [English] | ||
Amin Rezaei1؛ Taghi Poornamdarian2؛ Yousef Mohammadnezhad Alizamini3 | ||
1PhD student of Persian Language and Literature, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran | ||
2Professor of Persian Language and Literature, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran | ||
3Assistant Professor of Persian Language and Literature. Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran | ||
چکیده [English] | ||
The concept of episteme and the means of achieving it in Sufi texts and writings have always been among the important thinking priorities of Sufi writers and luminaries. Furthermore, the issue of supernatural wonders or miraculous acts performed by Sufi spiritual masters (Karāmāt) is regarded as one of the most evident aspects of their manners and has come to be known as a true test and criterion for assessing the spiritual status of the saintly people. This research aims to answer these two questions: What is knowledge/episteme in Sheikh-e Jam’s view? And what is the connection between Sheikh Ahmad-e Jam's distinguishing supernatural wonders, i.e. transformation of the essence (qalb-e jowhar), and the definition of epistemology in his school of thought? To that aim, first, the status and definition of epistemology in the texts of Sufism are examined and then, the definition of the same concept in Sheikh-e Jam's writings and the features of knowledge and episteme in his works are explicated. Based on his writings, we can safely assume that Sheikh-e Jam thinks of knowledge as the elixir (as in alchemy) which leads to the transformation of the mystic's nature; he is also of the belief that achieving this knowledge coincides with gaining a special power to interfere with the essence of the objects. Then, the significance of the “transformation of the essence” in Sheikh-e Jam's writings and its connection with the doctrines of Karamiyya Islamic sect will be investigated. After these three introductions, the connection between the miraculous acts of Sheikh-e Jam and his specific epistemological stance will be illuminated. In view of that, the logic of narrating such spiritual feats will make sense in the field of contrastive discourse, beyond that of forgery and fabrication. | ||
کلیدواژهها [English] | ||
Sufism, Episteme, Karāmāt, Ahmad-e Jam, Transformation of the essence (qalb-e jowhar) | ||
مراجع | ||
منابع ابراهیمی دینانی، غلامحسین.(1383). منطق و معرفت در نظر غزالی. تهران: امیرکبیر. استوار نامقی، سید محمد، سید مهدی زرقانی و محمودرضا قربان صباغ. (1395). «تحلیل گفتمانی انس التایبین احمد جام». جستارهای نوین ادبی. شمارۀ 192. صص 47-77. ----------.(1392). «مراتب معرفت شناختی و نظرگاه شیخ احمد نامقی». عرفانیات در ادب فارسی. شمارۀ 14. صص146-166. انصاری، عبدالله بن محمد. (1386). طبقات الصوفیه. مقابله و تصحیح محمد سرور مولایی. تهران: توس بدوی، عبدالرحمان. (1389). تاریخ تصوف اسلامی. ترجمه محمودرضا افتخارزاده. تهران: افراز. بهمنی مطلق، یدالله ومحمد خدادادی. (1389). «تحلیل افکار و معرفی آثار شیخ احمد جام». ادیان و عرفان. سال ششم. شمارۀ 24. صص115-136. پاکتچی، احمد. (1383). «معرفت در اندیشه عرفانی شیخ نجم الدین کبری». پژوهشنامه فلسفه و دین. شمارۀ 4. صص 15-34. پورجوادی، نصرالله. (1394). دریای معرفت. تهران: هرمس. پورمظفری، داوود. (1396). «کلان ساختار مقامات های صوفیان». نقد ادبی. شمارۀ 37. صص 29-58. پورنامداریان، تقی. (1384). در سایۀ آفتاب. تهران: سخن. ترمذی، ابی عبدالله محمد بن علی. (2002). غور الأمور. ضبط و تحقیق احمد عبدالرحیم سایح، احمد عبده عوض. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیه. تمدن، الهام و محمدرضا نصر اصفهانی. (1395). «معرفت در مشرب عرفانی روزبهان بقلی». ادبیات عرفانی. شمارۀ 15. صص 153-178. جام نامقی، احمد. (1350). انس التائبین و صراط الله المبین. تصحیح علی فاضل. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. ---------. (1389). سراج السائرین. تصحیح حسن نصیری جامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ---------. (1387). کنوز الحکمه. تصحیح علی فاضل. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. ---------. (1347). مفتاح النجات. تصحیح علی فاضل. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. جوادی، محسن و علیرضا معظمی گودرزی. (1386). «شهود عرفانی و ارزش معرفت شناختی آن». اندیشه دینی. شمارۀ 25. صص 91-116. داعی الحسنی رازی، سید مرتضی. (1364). تبصرةالعوام فی معرفة مقالات الأنام. تصحیح عباس اقبال. تهران: اساطیر. رحمتی، محمد کاظم. (1380). «پژوهشی دربارۀ کرامیه». کتاب ماه دین. شمارۀ 43. صص 58-77. زرعی، زهرا، امیراسماعیل آذر و رقیه صدرایی. (1398). «تجلی عرفان در اندیشه نجم الدین رازی». عرفان اسلامی. شمارۀ 59. صص 101-122. ساری اصلانی، شهرام. (1395). «معرفت النفس از منظر عینالقضات همدانی». عرفانیات در ادب فارسی. شمارۀ 29. صص 189-214. سجادی، سید علی محمد، احمد خاتمی و فرشته جعفری. (1393). «بررسی تطبیقی معرفت در عرفان اسلامی و عرفان گنوسی». پژوهشنامه ادیان. شمارۀ 15. صص33-52. سراج طوسی، ابونصر. (1960). اللّمع فی التصوف. بتحقیق عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور. مصر: دار الکتب الحدیثة. سمعانی، شهاب الدین احمد بن منصور. (1389). روح الأرواح فی شرح اسماء ملک الفتاح. تصحیح نجیب مایل هروی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. سهلگی، محمد بن علی. (1385). دفتر روشنایی. ترجمۀ محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن. شجاری، مرتضی(1389). «معرفت از دیدگاه عینالقضات». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. شمارۀ 20. صص 85-112. شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1393). درویش ستیهنده. تهران: سخن. ---------. (1385). نوشته بر دریا. تهران: سخن. غزالی، محمد بن محمد. (1390). کیمیای سعادت. تصحیح حسین خدیو جم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. غزنوی، سدیدالدین محمد. (1340). مقامات ژندهپیل. تصحیح حشمت الله مؤید سنندجی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. فان.اس، یوسف (1371). «متونی درباره کرامیه». ترجمۀ احمد شفیعیها. معارف. شمارۀ 25. صص 34-118. قربانپور آرانی، حسین و ناهید حیدری رامشه. (1393). «از کرامات تا خرافات (با تأکید بر اسرارالتوحید و مقامات ژندهپیل)». ادیان و عرفان. سال 47. شمارۀ2. صص301-332. قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن.(1388). رساله قشیریه. ترجمۀ ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر. تهران: زوار. متها، فاروق. (1391). غزالی و اسماعیلیان. ترجمۀ فریدون بدره ای. تهران: فرزان روز. مدنی، امیرحسین، محمدکاظم کهدویی و مهدی ملک ثابت. (1389). «شیخ احمد جام و افسانه کرامات». ادب پژوهی. شمارۀ 13. صص 85-108. مدنی، امیرحسین. (1391). «احمد جام، از افسانه تا حقیقت». مطالعات عرفانی. شمارۀ 16. صص 217-240. مستعلی پارسا، غلامرضا و حامد شمس. (1393). «قدرت و سلطنت معنوی اولیاء در نگاه شیخ احمد جام». متن پژوهی ادبی. شمارۀ 62. صص 59-80. مستملی بخاری، ابو ابراهیم اسماعیل بن محمد. (1389). شرح التعرف لمذهب التصوف. تصحیح محمد روشن. تهران: اساطیر. مکی، ابوطالب. (2001). قوت القلوب فی معاملة المحبوب. حققه و قدّم له و علق حواشیه د.محمود ابراهیم محمد الرضوانی. قاهره: مکتبة دار التراث. منور، محمد بن ابی سعد ابن ابی طاهر. (1388). اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی. تهران: آگاه. مهربانی، امین وحسین حیدری. (1389). «گونۀ صوفیانه معرفت». مطالعات عرفانی. شمارۀ 11. صص 247-272. نویا، پل. (1973). نصوص الصوفیه غیر منشوره. بیروت: دار المشرق. هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان. (1392). کشف المحجوب. تصحیح محمود عابدی. تهران: سروش. همدانی، عین القضات. (1389). تمهیدات. تصحیح عفیف عسیران. تهران: منوچهری. -----------. (1379). زبدة الحقایق. تصحیح عفیف عسیران. ترجمۀ مهدی تدین. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
References Ansari, M. A. (2006). Tabaqat al-Sufiyya [Generations of Sufis] (M. Sarvar Molaei, Ed.). Toos Publications. Badvi, A. R. (2010). Tarikhe tassawufe Islami [History of Islamic Sufism] (M. R. Eftekharzadeh, Trans.). Afraz Publications. Bahmani Motlaq, Y., & Khodadadi, M. (2010). Analysis of thoughts and introduction of Sheikh Ahmad Jam’s works. Religions and Mysticism, 6(24), 115-136. Daei al-Hassani Razi, S. M. (1985). Tabserat al-avam fi ma’refate maqalat al-anam [Enlightening the laymen on knowledge of the sayings of the creatures] (A. Iqbal, Ed.). Asatir Publications. Ebrahimi Dinani, Gh. H. (2004). Mantiq va ma’refat dar nazare Ghazali [Logic and episteme in Ghazali’s view]. Amirkabir Publications. Fan, S. Y. (1992). Texts about Karamiyya (A. Shafi’i, Trans.). Ma’aref, (25), 34–118. Ghazali, M. (2011). Kimiyaye sa’adat [The alchemy of happiness] (H. Khadiv Jam, Ed.). Elmi-Farhangi Publishing Company. Ghaznavi, S. M. (1961). Maghamate Zhande Pil [The statuses of Zhande Pil] (H. Moayed Sanandaji, Ed.). Book Translation and Publishing Company. Ghorbanpour Arani, H., & Heidari Ramsheh, N. (2014). From miracles to superstitions: With a focus on Asrar al-towhid and Maghamat-e Ahmade Jam. Religions and Mysticism, 47(2), 301–332. Hamadani, E. Q. (2000). Zobdat al-haqayeq [The quintessence of truth] (A. Asiran, Ed. & M. Tadayon, Trans.). University Publishing Center. Hamadani, E. Q. (2010). Tamhidat [Preludes] (A. Asiran, Ed.). Manouchehri Publications. Hujwiri, A. A. (2013). Kashf ul-mahjoob [Revelation of the veiled] (M. Abedi, Ed.). Soroush Publications. Jam Namqi, A. (1968). Meftah al-nejat [The key to salvation] (A. Fazel, Ed.). Iranian Culture Foundation. Jam Namqi, A. (1971). Ons al-ta’ibin and seratullah al-mubin [Penitents’ companionship and the true path of God] (A. Fazel, Ed.). Iranian Culture Foundation. Jam Namqi, A. (2008). Konuz al-hikmah [Treasure of wisdom] (A. Fazel, Ed.). Institute for Humanities and Cultural Studies. Jam Namqi, A. (2010). Siraj al-sayerin [The light for others] (H. Nasiri Jami, Ed.). Institute for Humanities and Cultural Studies. Javadi, M., & Mo’azami Goodarzi, A. (2007). The epistemological status of mystical intuition. Quarterly Journal of Religious Thought, 7(25), 91-116. Madani, A. H. (2012). Ahmad Jam: From myth to truth. Mystical Studies, 1(16), 217-240. Madani, A. H., Kahdoei, M. K., & Malik Sabet, M. (2010). Sheikh Ahmad Jām and the fiction of his charismas. Journal of Adab Pazhuhi (Persian Language and Literature), 4 (13), 85–108. Maki, A. (2001). Qut al-qolub fi moamelat al-mahboub [The nourishment of hearts in dealing with the beloved] (M. I. M. al-Rezvani, Ed.). Maktabat al-Torath. Mastali Parsa, Gh., & Shams, H. (2014). Power and spiritual reign of holy fathers in opinion of Sheikh Ahmad Jām. Literary Text Research, 18(62), 59-80. Mattha, F. (2012). Ghazali and the Ismailis (F. Badrehi, Trans.) Farzan Rooz. Mehrabani, A., & Heidari, H. (2010). A mystical type of Gnosis and faith. Mystical Studies, 1 (11), 247–272. Munavvar, M. (2009). Asrar al-towhid fi maqamate Sheikh Abusaeed [Secrets of monotheism in the statuses of Sheikh Abusaeed] (M. R. Shafiei Kadkani, Ed.). Agah Publications. Mustamli Bukhari, A. I. (2010). Sharh at-ta'arruf li-madhhab at-tasawwuf [The doctrine of the Sufis] (M. Roshan, Ed.). Asatir Publications. Noya, P. (1973). Unpublished Sufi manuscripts. Dar al-Mashriq. Ostovar Namaghi, S. M. (2013). The levels of epistemology in Ahmad Namaghi’s viewpoint. Erfaniyat, 4 (14), 146–166. Ostovar Namaghi, S. M., Zarghani, S. M., & Qurban Sabbagh, M. R. (2017). Analyzing the discourse in Ahmade-e Jam’s Ons al-taebin. Literary Studies, 49(1), 47–77. Pakatchi, A. (2004). Knowledge in mystical thought of Sheikh Najm al-din. Journal of Philosophy of Religion Research, 2 (2), 15–34. Pourjavadi, N. (2015). Daryaye ma’refat [Sea of knowledge]. Hermes Publications. Pourmozafari, D. (2017). The macro-structure in mystical Maqamats and its ideological functions. Literary Criticism Quarterly, 10 (37), 29–58. Pournamdarian, T. (2005). Dar saye aftab [In the shade of the sun]. Sokhan Publications. Qushayri, A. A. (2009). Risala al-Qushayriyya [Qushayriyya treatise] (A. H. Osmani, Trans. & B. Z. Forouzanfar, Ed.). Zavar Publications. Rahmati, M. K. (2001). Research on Keramiyeh. Monthly Journal of Religion, 7(43), 58–77. Sahlegi, M. A. (2006). Daftare roshanayi [Book of light] (M. R. Shafiei Kadkani, Trans.). Sokhan Publications. Sajjadi, S. A. M., Khatami, A., & Jafari, F. (2014). Comparative study of knowledge in Islamic mysticism and Gnosticism. Journal of Religious Studies, 8(15), 33–52. Sam’ani, Sh. A. (2010). Rawh al-arwah fi sharh asma' al-malik al-fattah [The ease of spirits in explaining the names of the all-conquering king] (N. Mayel Heravi, Ed.). Elmi-Farhangi Publishing Company. Sari Aslani, Sh. (2015). Self-knowledge in perspective of Ayn al-Quzat. Erfaniyat, 8 (29), 189–214. Shafiee Kadkani, M. R. (2006). Nevesteh bar darya [Written on the sea]. Sokhan Publications. Shafiee Kadkani, M. R. (2014). Darvish-e setihandeh [Combative dervish]. Sokhan Publications. Shajari, M. (2010). Knowledge from Ayn-al-Qużāt Hamedānī's point of view. Journal of Mytho-Mystic Literature, 6(20), 85–112. Siraj Tusi, A. N. (1960). Al-luma' fi'l-taṣawwuf [Light flashes on Sufism] (A. M. & T. A. Sarvar, Eds.). Dar al-Kotob al-Hadithah. Tamaddon, E., & Nasr Isfahani, M. R. (2015). Recognition in mystical disposition of Ruzbihan Baqli. Mystical Literature, 8(15), 153–178. Termazi, A. A. (2002). The depth of affairs (A. R. Sayeh & A. A. Awaz, Eds.). Religious Culture School. Zar’ei, Z., Azar, A. I., & Sadraei, R. (2019). Manifestation of mysticism in the thought of Najm al-Din Razi. Islamic Mysticism, 15 (59), 101–122. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 465 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 320 |