پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 916 |
| تعداد مقالات | 7,521 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,230,079 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,650,343 |
مکتوبی نویافته از قلندران و بحثی مختصر در لوتر قلندری (و ویرایشی تازه از مکتوبات) | ||
| ادبیات عرفانی | ||
| مقاله 6، دوره 14، شماره 30، آبان 1401، صفحه 161-190 اصل مقاله (508.67 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/jml.2022.41734.2400 | ||
| نویسنده | ||
| فرزام حقیقی* | ||
| استادیار گروه ادبیات و زبان‌ها، پژوهشکدۀ علوم انسانی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| در ایران بسیاری از گروه‌ها، فرقه‌ها و حتی برخی از صاحبان اصناف و حِرف به‌مرور زمان زبانی خاص را ابداع می‌کردند که شناختن جزئیات و حتی درک کلی آن برای دیگران سخت و گاه غیرممکن می‌نمود. قلندران یکی از مهم‌ترین طبقات اجتماعی در ایران بودند که اندیشه و به تبع آن زبانی خاص خود داشتند و هنوز نشانه‌هایی روشن از آنها در فرهنگ ایران دیده می‌شود. به رغم همة کوشش‌های ارزشمندی که در شناخت قلندران انجام شده است، هنوز بسیاری از نکات پیرامون ایشان نادیده یا ناشناخته باقی مانده است. زبان ساختگی یا لوتر قلندری یکی از موضوعات شایستۀ تأمل است. از میان آثار به‌جای‌مانده از قلندران، نامه‌های آنها به یکدیگر مشحون از واژگان و اصطلاحات خاص این طبقه و نمایانگر شیوۀ سلوک و اندیشیدن آنهاست. مشهور‌ترین این نامه‌ها در کلیّات عبید زاکانی آمده است. برخی از پژوهشگران در انتساب این آثار به عبید تردید کرده‌اند. در کلیّات عبید زاکانی، نسخۀ کتابخانۀ راغب‌پاشا،که پیش‌تر مورد توجه مصححان آثار عبید نبوده است، این دو نامه همراه با نامۀ سومی دیده شده که بسیار به دو نامۀ پیشین شباهت دارد. در نوشتۀ حاضر پس از ذکر پیشینه، متن هر سه نامه را با توجه به دستنویس‌ها، چاپ‌ها، ویژگی‌های سبکی و برخی منابع هم‌ارز بررسی می‌کنیم و می‌کوشیم در ضمنِ ارائۀ نامۀ نویافته، ویرایشی دقیق‌تر از دو نامۀ نخست به‌دست دهیم. درنهایت با درنگ بر بعضی از اصطلاحات و واژه‌ها، صورت صحیح و برخی از وجوه معنایی آنها و خوانش خود را از پاره‌ای عبارات توضیح می‌دهیم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قلندران؛ مکتوبات؛ لوتر؛ عبید زاکانی؛ تصحیح متن | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New-found Maktub [Writing] of Qalandars and a Brief Discussion on the Qalandari Lutr [Constructed Language] (and a New Edition of Maktubat [Writings]) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Farzam Haghighi | ||
| Assistant Professor of Literature and languages Department, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| In ancient Iran, many groups, sects, and even some guild owners and craftsmen used to invent a particular language over time that was sometimes difficult, if not impossible, to be understood thoroughly or even generally by others. Qalandars were considered one of the most important social classes in Iran that had their own thought and consequently their own language, and some clear indications of them are still present in Iranian culture. In spite of all the valuable efforts that have been made to gain sufficient knowledge about Qalandars, many aspects of their lives have remained unseen or unknown. Their constructed language or the Qalandari Lutr is one of the topics deserving attention. Qalandars’ letters to each other are among the works left by them which are replete with jargons and terminology specific to this class. In other words, they represent the way they thought and lived. The most important of these letters are included in The Generalities by Obaid Zakani. Some scholars have been skeptical about attributing these works to Obaid. In Obaid Zakani’s The Generalities, the manuscript kept in Raghib Pasha Library which has previously been neglected by the editors of Obaid's works, these two letters were found along with a third letter, which is very similar to the previous two letters. The present paper initially presents the background, and subsequently examines the texts of all three letters regarding the handwritten manuscripts, prints, stylistic features and some equivalence references, and tries to provide a more accurate edition of the first two letters while presenting the new-found letter. Finally, this paper presents the correct form of some jargons and terminologies, some of their semantic aspects, and the researcher’s reading of them. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Qalandars, Maktubat [Writings], Lutr [Constructed language], Obaid Zakani, Text correction | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌بزاز اردبیلی (1373). صفوه‌الصفا، مقدمه و تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، چاپ اول، تبریز: ناشر مصحح.
ابن‌یمین فریومدی (1344). دیوان، به تصحیح و اهتمام حسینعلی باستانی‌راد، چاپ اول، تهران: کتابخانۀ سنایی.
امیرشاهی سبزواری (1348). دیوان، به تصحیح و حواشی و مقدمۀ سعید حمیدیان، چاپ اول، تهران: ابن سینا.
باباحاجی عبدالرحیم (1395). آداب‌الطریق، تصحیح، تحقیق و توضیح مهران افشاری، چاپ اول، تهران: چشمه.
بادی، حمد بن حسین (1398). الملخص فی اللغه، تصحیح و تحقیق غلامرضا دادخواه و عباس گودرزنیا، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
بیهقی، احمدبن علی (1375). تاج‌المصادر(ج2)، به تصحیح و تحشیه و تعلیق هادی عالم‌زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بدر شیروانی (1985). دیوان، تهیه‌کننده متن برای چاپ، مقدمه و فهارس ابوالفضل‌هاشم‌اوغلی رحیموف، چاپ اول، مسکو: ادارة انتشارات دانش.
براون، ادوارد (1339). تاریخ ادبی ایران (از سعدی تا جامی، ج 3)، ترجمه و حواشی علی اصغر حکمت، چاپ دوم، تهران: کتابخانۀ ابن سینا.
بلوکباشی، علی (1379). «زبان‌های رمزی در ایران»، در یادنامة دکتر احمد تفضلی، به‌کوشش علی‌اشرف صادقی، چاپ اول، سخن: تهران.
پیرزاده، محمدعلی (1343). سفرنامۀ حاجی پیرزاده (ج 2)، به‌کوشش حافظ فرمانفرماییان، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
تقی‌الدین کاشی (1384). خلاصه‌الاشعار و زبده‌الافکار (کاشان)، به‌کوشش عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی، چاپ اول، تهران: میراث مکتوب.
حافظ (1387). گزیدۀ غزلیات حافظ(نسخۀ 805 ق)، مقدمه و شرح امریزدان علیمردان و ظاهر احراری، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
حسینی، سیدمحمدتقی (1392). فهرست نسخه‌های خطی فارسی در کتابخانۀ راغب‌پاشا، چاپ اول، قم: مجمع ذخایر اسلامی.
حقیقی، فرزام (1400). «بررسی انتساب چند اثر به عبید زاکانی»، کاوش‌نامه، سال 22، شمارۀ 50، صص 149-178.
دانش‌پژوه، محمدتقی و بهاءالدین علمی انواری (1355). فهرست کتاب‌های خطی کتابخانۀ مجلس سنا(ج 1)، چاپ اول، تهران: مجلس شورا.
رسایل جوانمردان (مشتمل بر هفت فتوت‌نامه) (1352). با تصحیحات و مقدمة مرتضی صراف، چاپ اول، تهران: انستیتوی فرانسه.
زوزنی، حسین بن احمد (1345). کتاب‌المصادر (ج2)، به‌کوشش تقی بینش، مشهد: کتابفروشی باستان.
سلمان ساوجی (1389). کلیّات، مقدمه و تصحیح عباسعلی وفایی، چاپ 2، تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). قلندریه در تاریخ: دگردیسی‌های یک ایدئولوژی، چاپ 1 ، تهران: سخن.
شمس تبریزی (1391). مقالات شمس(ج 1و 2). تصحیح و تعلیق محمدعلی موحد، چاپ 4، تهران: خوارزمی.
عبید زاکانی (1991؟).آثار. با تصحیح و مقدمه جابلقا دادعلیشایف، زیر نظر اصغر جانفدا، اعلاخان افصح‌زاد، چاپ اول، دوشنبه: نشریات دانش، آکادمی علوم جمهوری شوروی تاجیکستان انستیتوی شرقشناسی.
عبید زاکانی (1336). کلیّات عبید زاکانی، مقابله با نسخۀ مصحح استاد فقید عباس اقبال و چند نسخۀ دیگر، به اهتمام پرویز اتابکی، تهران: زوار.
عبید زاکانی (1343). کلیّات عبید زاکانی، مقابله با نسخۀ مصحح عباس اقبال و چند نسخۀ دیگر پرویز اتابکی، چاپ دوم، تهران: زوار.
عبید زاکانی (1999). کلیّات عبید زاکانی، به‌کوشش محمدجعفر محجوب، زیر نظر احسان یارشاطر، چاپ اول، نیویورک: Bibliotheca Persica Press.
عبید زاکانی (1384). کلیّات. تصحیح و تحقیق و شرح و ترجمۀ حکایات عربی پرویز اتابکی، چاپ 4، تهران: زوار.
عبید زاکانی (1303ق). منتخب لطایف مولانا نظام‌الدین عبید زاکانی، با مقدمۀ فرته. چاپ اول، استانبول: مطبعۀ ابوالضیاء توفیق‌بگ.
عبید زاکانی (1351). «منتخباتی از آثار عبید زاکانی»، به‌کوشش ایرج افشار، در فرهنگ ایران زمین، ج 18، صص 1-85.
فرهادمیرزا (1366). سفرنامة فرهاد میرزا، به تصحیح و تحشیة غلامرضا طباطبایی، چاپ اول، تهران: علمی.
کیا، صادق.(1340). راهنمای گردآوری گویش‌ها. تهران: انتشارات ادارة فرهنگ عامه.
مایر، فریتس (1378). ابوسعید ابوالخیر حقیقت و افسانه، ترجمۀ مهرآفاق بایبوردی، چاپ اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
محمدبن منور (1367). اسرارالتوحید( ج 1و 2). مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ اول، تهران: آگاه.
مرتضی زبیدی، محمد (1414ق). تاج‌العروس من جواهر القاموس(ج 3 قسم 1)، دراسه و تحقیق علی شیری، طبعه الاولی. بیروت: دارالفکر.
مولوی (1378). کلیات شمس یا دیوان کبیر(ج 6)، با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزمان فروزانفر، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
نظام قاری (1391). کلیّات، تحقیق و توضیح رحیم طاهر، چاپ اول، تهران: کتابخانه مجلس شورا – سفیر اردهال.
نفیسی، علی‌اکبر(ناظم‌الاطبا).(بی‌تا)، فرهنگ نفیسی(ج 5)، چاپ اول، تهران: خیام.
دستنویس‌ها:
عبید زاکانی (772 ق). کلیّات، دوشنبه: کتابخانۀ آکادمی علوم تاجیکستان، شمارۀ 555، تاریخ کتابت: 807ق.
عبید زاکانی (772 ق). کلیّات، استانبول: کتابخانۀ حمیدیه، شمارۀ 1188، تاریخ کتابت: 898ق
عبید زاکانی (772 ق). کلیّات، استانبول: کتابخانۀ راغب‌پاشا، شمارۀ 1192، تاریخ کتابت: اواسط سدۀ نهم
عبید زاکانی (772 ق). مجموعه، تهران: کتابخانۀ مجلس سنا، شمارۀ 564، تاریخ کتابت: 868 ق.
Ivanow,W. (1922). »An Old Gypsy-Darwish Jargon«, Asiatic Society of Bengal, V. XVIII, pp. 375-383, Calcutta. Yarshater, E. (1977). »The Hybrid Language Of The Jewish Communities Of Persia«, Journal of The American Oriental Society, V. 97, Pp.1-7, U.S.A.
Amirshahi Sabzevari. (1969). Divan. Edited by S. Hamidian. Tehran: Ebnesina. Ebn-e Bazzaz Ardabili. (1994). Safvat al- Safa. Edited by Gh. Tabatabaei Majd. Ebn-e Yamin Faryumadi. (1965). Divan. Edited by H. Bastani Rad. Tehran: Sanai Library. Babahaji Abderrahim. (2016). Aadaab Al- Tariq. Edited by M. Afshari. Tehran: Cheshmeh. Badi, H. (2019). Almulakhas fi Allughah, Edited by Gh. Dadkhah and A. Goudarznia. Tehran: Bonyad Moughofat Afshar. Badr Shirwani. (1985). Divan. Edited by A. Rahimof. Moscow: Institute of Oriental Studies of Azerbaijan. Bayhaqi, A. (1996). Taj Al- Masadir (v.2). Edited by H. Alimzadih. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. Browne, E. (1960). A Literary History of Persia (From Saadi to Jami, v.3). Translated by A. Hekmat. Tehran: Ebn-e Sina Library. Boloukbashi, A. (2000). “Constructed Languages in Iran”. In the Tafazzoli Memorial Volume. Edited by A. Sadeghi.p. 109-127. Tehran: Sokhan. Danesh Pajouh, M.T. and Elmi Anwari, B. (1976). List of Manuscript Books of the Senate Library (v.1). Tehran: Majles Shura. Farhad Mirza. (1987). Safarnameh Farhad Mirza. Edited by Gh. Tabatabaei. Tehran: Elmi. Hafiz. (2008). Selected Poetry (Ghazals) of Hafiz (Manuscript of the Diwan, 805th). Introduced and annotated by AmrYazdan Alimardan and Zaher Ahrari. Tehran: Iranian Academy of Arts. Haghighi, F. (2021). “Verification of Some Literary Works Attributed to Obayd Zakani”. Kavoshnameh. 22 (50). Pp.149-178. Hosseini, S.M.T. (2013). List of Persian Manuscripts in the Library of Ragheb Pasha. Qom. Ivanow,W.(1922). “An Old Gypsy-Darwish Jargon”. Asiatic Society of Bengal. V. XVIII. pp. 375-383. Calcutta. Kia,Sadeq. (1961). Rāhnemā-ye gerdāvari-e guyešhā.Tehran. Meier, F. (1999). Abu Saeid Abul- Khayr Truth and Legend. Translated by M. Baybordi. Tehran: University Publication Center. Mevlânâ. (1999). Shams Collected Works or Divan Kabir (v.6). Edited by B. Forouzanfar. Tehran: Amir Kabir. Morteza Zubaydi, M. (1965). Taj al-Arous men Javaher al-Ghamous (v.3). Edited by A. Shiri. Beirut: Dar Al-Fekr. Muhammad ibn Monavvar. (1988). Asrar Al. Tawhid (v.1,2). Edited by M.R. Shafiei Kadkani. Tehran: Agah. Nafisi, A. (n.d.). Farhang Nafisi (v.5). Tehran: Khayyam. Nezam Qari. (2013). Collected Works. Edited by R. Taher. Tehran: Kitābkhānah-ʼi Majlis-i Shūrā-yi Millī (Iran)- Safire Ardehal Publishers. Obayd Zakani. (1991?). Collected Works. Edited by J. Dadalishayov. Tajikistan. Obayd Zakani (1957). Collected Works. Edited by A. Eghbal and P. Atabaki. Tehran: Zavar. Obayd Zakani (1964). Collected Works. Edited by A. Eghbal and P. Atabaki. Tehran: Zavar. Obayd Zakani (1999). Collected Works. Edited by M. J. by M.J. Mahjub. Bibliotheca Persica Press. Obayd Zakani (2005). Collected Works. Edited and Translated by P. Atabaki. Tehran: Zavar. Obayd Zakani (1885). Montakhab Latayef Mewlana Obayd Zakani. Edited by Ferte. Istanbul. Obayd Zakani (1972). “Selections from Obayd Zakani’s works”. Edited by I. Afshar. Farhang-e Īrān-zamīn. (18). Pp.1-85. Pirzadeh, M. (1964). Safarnameh Haji Pirzadeh (v.2). Edited by H. Farmanfarmaian. Tehran: Tehran University. Rasa’il-e Javanmardan (Recueil de sept Fotowwat-Nameh). (1973). Edited by M. Sarraf. Tehran: L’Institut Franco. Iranien. Salman Savaji. (2010). Collected Works. Edited by A. Vafaei. Tehran: Sokhan. Shafiei Kadkani, M.R. (2007). Qalandriya in History: Metamorphoses of an Ideology. Tehran: Sokhan. Shams Tabrizi. (2012). Discourse of Shams-i Tabrīzī (v.1,2). Edited by M. A. Movahed. Tehran: Kharazmi. Taqi Al- Din Kashi. (2005). Kholasat Al-Ashaar and Zobdat Al-Afkar (Kashan). Edited by A. Adib Boroumand and M.H. Nassiri Kahnamooei. Tehran: Miras Maktoob. Yarshater, E. (1977). »The Hybrid Language Of The Jewish Communities Of Persia«, Journal Of The American Oriental Society, V. 97. Pp.1-7. U.S.A. Zawzani, H. (1966). Al- Masadir (v.2). Edited by T. Binesh. Mashhad: Bastan Bookstore. Manuscripts Obayd Zakani (1370). Collected Works. Dushanbe: Tajikistan Library. (No. 555). Written: 1404. Obayd Zakani (1370). Collected Works. Istanbul: Hamidiyeh Library. (No. 1188). Written: 1492. Obayd Zakani (1370). Collected Works. Istanbul: Ragheb Pasha Library. (No. 1192). Written: in the middle of the fifteenth century. Obayd Zakani (1370). Selected Works: Senate Library. (No. 564). Written: 1463. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 392 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 212 |
||