دانشگاه الزهرا

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات25
تعداد شماره‌ها938
تعداد مقالات7,696
تعداد مشاهده مقاله12,621,710
تعداد دریافت فایل اصل مقاله8,985,799
حسینی نیا, سیدمحمدرضا, رجبی, کیومرث, شهبازی, فرشاد. (1403). بررسی و تحلیل کارکرد عناصر داستانی در متون روایی (مطالعه موردی مکالمات حسنیه). جلوه هنر, 21(1), 31-56. doi: 10.22051/tqh.2023.42605.3782
سیدمحمدرضا حسینی نیا; کیومرث رجبی; فرشاد شهبازی. "بررسی و تحلیل کارکرد عناصر داستانی در متون روایی (مطالعه موردی مکالمات حسنیه)". جلوه هنر, 21, 1, 1403, 31-56. doi: 10.22051/tqh.2023.42605.3782
حسینی نیا, سیدمحمدرضا, رجبی, کیومرث, شهبازی, فرشاد. (1403). 'بررسی و تحلیل کارکرد عناصر داستانی در متون روایی (مطالعه موردی مکالمات حسنیه)', جلوه هنر, 21(1), pp. 31-56. doi: 10.22051/tqh.2023.42605.3782
حسینی نیا, سیدمحمدرضا, رجبی, کیومرث, شهبازی, فرشاد. بررسی و تحلیل کارکرد عناصر داستانی در متون روایی (مطالعه موردی مکالمات حسنیه). جلوه هنر, 1403; 21(1): 31-56. doi: 10.22051/tqh.2023.42605.3782

بررسی و تحلیل کارکرد عناصر داستانی در متون روایی (مطالعه موردی مکالمات حسنیه)

تحقیقات علوم قرآن و حدیث
مقاله 2، دوره 21، شماره 1 - شماره پیاپی 61، خرداد 1403، صفحه 31-56    اصل مقاله (664.28 K)
نوع مقاله: پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/tqh.2023.42605.3782
نویسندگان
سیدمحمدرضا حسینی نیا* 1؛ کیومرث رجبی2؛ فرشاد شهبازی2
1دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
2دانشجوی دکترای رشته علوم قرآن و حدیث،دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
چکیده
ادبیات و به خصوص ادبیات داستانی، ابزاری است که از دیرباز به عنوان بستری برای انتقال اندوخته­های فکری، فرهنگی و عقیدتی ادیان و تمدن­های مختلف بشری استفاده شده است. از سوی دیگر در قرن اخیر و به موازات پیشرفت علوم بشری، تلاش­های بسیاری از سوی اندیشمندان مسلمان برای بهرمندی هرچه بیشتر از منابع حدیثی در حوزه­هایی مانند طب، اقتصاد، روانشناسی و.. صورت پذیرفته است. در این بین موضوعاتی مانند داستان کوتاه و رمان با توجه به ماهیت مدرنی که دارند در نگاه ابتدایی مباحثی غریبه با متون حدیثی به نظر می­رسند؛ حال آنکه نوشته­هایی را می­توان یافت که ضمن دارا بودن وجه حدیثی و روایی، در قالبی داستان محور و رمان گونه ارائه شده­اند. رساله موسوم به مکالمات حسنیه از جمله این نوشته­ها است. در نوشتار پیش‌رو که با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره­گیری از منابع کتابخانه­ای سامان پذیرفته، در پی پاسخ این پرسش است که: ابعاد و شئون تعامل عناصر داستانی و داده­های روایی موجود در مکالمات حسنیه، در چه گستره­ای قابل توصیف است؟ در این مسیر ضمن برشمردن جنبه­های فنی حوزه داستان‌نویسی مدرن در این متن، میزان گسترش مفاهیم روایی موجود در این نوشته، در پرتو جلوه­های هنری وابسطه به دانش داستانویسی، ارزیابی شده است که این مهم در نوع خود می­تواند جهت بازتولید ادبی و هنری چنین نوشت‌­هایی، به صاحبان ذوق و اصحاب قلم راهکاری ارئه کند.
 

تازه های تحقیق

اعمال تحلیل­های ساختارگرایانه بر متون روایی و حدیثی، در نوع خود اگر موضوعی متروک و رهاشده نباشد، به همان میزان نیز مقوله­ای کاربردی و متداول در بین اندیشمندان حوزه علوم اسلامی نیست. حال آنکه تحلیل ساختارگرایانه اگر در صدد کشف ساختار نوشتاری و یا به عبارت بهتر در صدد کشف نظام متن یک مکتوبه حدیثی بربیاید، به فراخور ذوق و طبع محقق، می­تواند افق­های نوینی پیش روی مخاطبان خویش بگذارد. در این راستا در نوشتار پیش رو به تحلیل ساختارگرایانه مکالمات حسنیه پرداخته و سعی بر این بوده است که با کاوش بستر ادبی این نوشته، ظرفیت­های قابل تطبیق مکالمات با جنبه­های فنی حوزه علم داستانویسی بررسی گردد. رساله موسوم به مکالمات حسنیه گرچه در منابع دینی بیشتر متنی مذهبی قلمداد می شود، اما در شکل ارائه محتوای مفهومی خود دارای صبغه­ای داستانی و ادبی است. اگر یک متن ادبی و داستانی در بستر سلسله حوادث خویش و یا از جهت زاویه دید خود، بخواهد به مطالب و مفاهیمی والا همچون آیات قرآنی یا احادیث معصومان(ع) نظر داشته باشد، باید از تمامی ظرافت­های هنری ممکن در جهت ارائه نیکوتر این برداشت­ها بهره‌ببرد. بررسی وجه­های داستانی مکالمات حسنیه حکایت از عدم استفاده کامل نویسنده از ابزارهای داستانی و جلوه­های ادبی دارد، که این موضوع هم ریشه در هدف مذهبی نگارنده این متن داشته و هم نتیجه عدم احاطه وی بر ظرافت­های ادبی نوین داستان‌نویسی است. بنابراین تعامل عناصر داستانی متن یادشده با متنیت حدیثی آن نیز تعاملی تام و جامع نبوده اما امکان افزایش این همکاری بین دو وجه ادبی و روایی مکالمات حسنیه فراهم می­باشد. از اینرو با توجه به اهمیت موضوعات مذهبی ارائه شده در این نوشته و در سایه وجه داستانی قابل تعمیم آن، بازآفرینی ادبی این نوشته موضوعی قابل تحقق و ضروری به نظر می­رسد.

کلیدواژه‌ها
مکالمات حسنیه؛ داده­های روایی؛ بازتولید ادبی؛ گفت‌وگو؛ شخصیت‌پردازی
عنوان مقاله [English]
Investigating and Analyzing Story Elements in Narrative Texts; Case Study of "Conversations of Hosniyeh"
نویسندگان [English]
Seyed MohamadReza Hoseininia1؛ Qmars Rajaby2؛ Farshad Shahbazi2
1Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Ilam University. ILAM, IRAN
2Ph.D. student of Qur'anic and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Ilam University, Ilam, Iran.
چکیده [English]
Literature, and especially fiction, is one of the oldest tools that has been used since long ago as a platform for transferring the intellectual, cultural and ideological reserves of different religions and civilizations. On the other hand, in the last century along with the progress of human sciences, many efforts have been made by Muslim thinkers to benefit as much as possible from hadith sources in fields such as medicine, economics, psychology, etc. Topics such as short stories and novels – due to their modern nature – at first glance, seem to be far topics to hadith texts; while one can find writings that are presented in a story-oriented and novel-like format with hadith concepts. The treatise known as Conversations of Hosniyeh is one of these writings. Using the descriptive-analytical method and library sources, this article addresses the question, "To what extent can the dimensions and aspects of the interaction of story elements and narrative data in Conversations of Hosniyeh be described?" Accordingly, while enumerating the technical aspects of modern fiction writing in this text, the extent of the expansion of the narrative concepts is evaluated in light of artistic effects related to the knowledge of storytelling. This article, in its role, can provide solutions for the literary and artistic reproductions of such writings to those who aspire to broaden the horizons of knowledge.
 
 
کلیدواژه‌ها [English]
Conversations of Hosniyeh, Narrative Data, Literary Reproduction, Conversation, Characterization
مراجع
  1. آسا برگر، آرتور(1933م.). روایت در فرهنگ عامیانه رسانه و زندگی روزمره، ترجمه محمد رضا لیراوی(1380ش) ، تهران: انتشارات سروش.
  2. آوینی، سید مرتضی(1390ش). رستاخیز جان؛ ادبیات، فرهنگ، رسانه، ویراستار: حبیب‌الله حبیبی‌فهیم، چاپ ششم، تهران: نشر واحه.
  3. افندی، عبدالله‌بن‌عیسی بیگ(1401ق). ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تحقیق و تصحیح احمد حسینی اشکوری و سید محمود مرعشی، قم: مطبعة الخیام.
  4. اسماعیلی، عطاءلله(1390ش). مداح نداشتیم خودم مداح شدم؛ گفت‌وگویی متفاوت با رضا امیرخانی، ماهنامه خیمه، شماره 81، ص30.
  5. ایرانی، ناصر(1394ش). داستان، تعاریف، ابزار و عناصر، تهران: انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
  6. ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­بارونیان، حسن(1378ش). شخصیت پردازی در داستان­های کوتاه دفاع مقدس، چاپ اول، تهران: انتشارات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش­های دفاع مقدس.
  7. بستانی، محمود(1376ش). پژوهشی در جلوه­های هنری داستان­های قرآن، ترجمه موسی دان، چاپ دوم مشهد: آستان قدس رضوی،.
  8. بی‌نیاز، فتح‌الله(1378ش). درآمدی بر داستان نویس و روایت شناسی؛ با اشاره­ای موجز به آسیب شناسی رمان و داستان کوتاه ایران، چاپ سوم، تهران: نشر افراز.
  9. بیشاپ، لئونارد(1391ش). درس­هایی درباره داستان نویسی، ترجمه: محسن سلیمانی، چاپ پنجم، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
  10. پروینی، خلیل(1379ش). تحلیل عناصر ادبی و هنری داستان­های قرآن، تهران: فرهنگ گستر.
  11. پورخالقی چترودی، مه­دخت(1371ش). فرهنگ قصه­های پیامبران، مشهد: آستان قدس رضوی.
  12. تودورف، تزوتان(1388ش)، بوطیقای نثر؛ پژوهش‌های نو درباره حکایت، ترجمه انوشیروان گنجی پور، تهران: نشر نی.
  13. تهرانی، شیخ آغابزرگ(1403ق). الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت: دارالاضواء.
  14. جزینی، محمدجواد(1374ش). الفبای داستان نویسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات ققنوس.
  15. جمالی، زهرا(1384ش). سیری در ساختار داستان، چاپ اول، تهران: انتشارات همداد.
  16. حبیبی، علی‌اصغر؛ مالکی جبلی، فاطمه و بهارلو، امیر(1395ش). روایت شناسی تطبیقی داستان «موسی و فرعون» و «فریدون و ضحاک»، ادبیّات تطبیقی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 8(14)، 119-138.
  17. داد، سیما(1378ش). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ سوم، تهران: انتشارات مروارید.
  18. دانش‌پژوه، محمدتقی(1399ش). فهرست نسخه­های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 8(1)، مقاله دوم.
  19. زادهوش، محمدرضا(1384). شیخ ابوالفتوح رازی(ره)؛ مکالمات حسنیه، مجموعه مقالات کنگره شیخ ابوالفتوح رازی(ره)، قم: دارالحدیث.
  20. سالاری، مظفر(1383ش).گشایش داستان، تهران: کتاب طه(موسسه فرهنگی طه).
  21. شمیسا، سیروس(1383ش). انواع ادبی، چاپ دهم، تهران: فردوس.
  22. عبداللهیان ، حمید(1381ش). شخصیت و شخصیت پردازی در داستان معاصر، تهران: آن.
  23. عجاج خطیب، محمد(1406ق). السنة قبل التدوین، بیروت: دارالفکر.
  24. عسکرآبادی، مهدی(1384ش). شناخت ابوالفتوح رازی و سیر در مکالمات حسنیه. مجموعه مقالات کنگره شیخ ابوالفتوح رازی(ره)، قم: دارالحدیث.
  25. قادری، نصرالله(1380ش). آناتومی ساختار درام، چاپ دوم، تهران: انتشارات نیستان.
  26. قره‌بیگلو، سعیدالله و عبدی پور، شیدا(1388ش). شیوه­های داستان‌پردازی سنایی، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی حکیم سنایی، تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا و خانه کتاب.
  27. کمپتون، گلوریا(1392ش). گفت‌و‌گونویسی؛ فنون و تمرین‌هایی برای نوشتن گفت‌و‌گوهای قوی، ترجمه: فهیمه محمد سمسار، تهران: شرکت انتشارات سوره مهر.
  28. مجلسی، محمد باقر(1372ش). حلیة المتقین، چاپ اول، قم: صبح صادق.
  29. معارف، مجید(1391ش). تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، چاپ دوازدهم، تهران: کویر.
  30. مقدادی، بهرام(1378ش). فرهنگ اصطلاحات ادبی از افلاطون تا عهد حاضر، تهران: فکر روز.
  31. ملبوبی، محمد تقی(1376ش). تحلیلی نو از قصه های قرآن، تهران: امیرکبیر.
  32. مهدوی، سید سعید(1381ش). نگاهی به قصه و نکات تربیتی آن در قرآن، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
  33. میرصادقی، جمال(1394ش). عناصر داستان، چاپ سوم، تهران: نشر سخن.
  34. میرصادقی، جمال(1376ش). ادبیات داستانی، چاپ سوم، تهران: نشر سخن.
  35. نصیری، علی(1400ش). روش شناسی نقد احادیث، قم: انتشارات وحی و خرد.
  36. یونسی، ابراهیم(1388). هنر داستان نویسی، چاپ دهم، تهران: آگاه.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 553
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 139


سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب