پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 938 |
| تعداد مقالات | 7,697 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,624,165 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,986,482 |
بازسازی تاریخی فضای دینی حبشه در سال پنجم بعثت با محوریت سورۀ مریم | ||
| تاریخ اسلام و ایران | ||
| مقاله 2، دوره 33، شماره 60 - شماره پیاپی 150، بهمن 1402، صفحه 35-61 اصل مقاله (535.06 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22051/hii.2024.43647.2789 | ||
| نویسندگان | ||
| الهام آقادوستی1؛ امیر احمدنژاد* 2؛ رضا شکرانی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 2استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| 3دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| نخستین هجرت مسلمانان به حبشه به فرمان پیامبر، براساس منابع تاریخی در حدود سال پنجم بعثت صورت گرفت. گزارش‌های موجود در منابع تاریخی برای تبیین فضای حبشه در آن زمان و شناخت ساکنان آن و چیستی مذهب و معتقدات آنان، نتایج موثق و یکتایی ارائه نمی‌دهند. با توجه به انعکاس بخشی از احوال آن روزگار حبشه در قرآن کریم به منزلۀ یک متن، میتوان با استفاده از روش «بازسازی تاریخی» به شناخت فضای حبشه در آن سال‌ها پرداخت. به همین منظور سورۀ مریم که با تکیه بر مستندات تاریخ‌گذاری بیشترین پیوند را با این هجرت و جزئیات آن دارد، محور بازسازی تاریخی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این بازسازی حاکی از وجود فرقه‌ها و مذاهب گوناگون در حبشه است. مهم‌ترین این مذاهب مسیحیت، صابئه و یهود و مهم‌ترین فرقه‌های موجود در آن عصر، فرقۀ مسیحی «منوفیزیت» و «آریوسی» بوده است. این نتایج با اشارات منابع تاریخی و فرقه‌شناسی نیز هماهنگی دارد و آنها را تکمیل و تأیید میکند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اهل کتاب؛ بازسازی تاریخی؛ حبشه؛ سوره مریم؛ صابئین؛ فرق مسیحیت | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Historical reconstruction of the religious atmosphere of Abyssinia in the fifth year of the Prophet with the focus of Surah Maryam | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Elham Aghadoosti1؛ Amir Ahmadnezhad2؛ Reza Shokrani3 | ||
| 1PHD student of Quran and Hadith sciences, Faculty of Theology and Ahl-al-Bayt (prophet’s Descendants Studies), University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
| 2Assistant Professor of the Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Ahl-al-Bayt (prophet’s Descendants Studies), University of Isfahan, Isfahan, Iran. | ||
| 3Associate Professor of the Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Ahl-al-Bayt (prophet’s Descendants Studies), University of Isfahan, Isfahan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| According to historical sources, the first migration of Muslims to Abyssinia took place around the fifth year of the Prophethood. The reports in the historical sources do not provide reliable results to explain the atmosphere in Abyssinia at that time and to know the inhabitants and their religion and beliefs. Considering the fact that the Holy Quran reflects a part of the conditions in Abyssinia, it is possible to recognize the atmosphere in Abyssinia in those years by using the method of "historical reconstruction". For this purpose, Surah Maryam, which based on historical documents has the most connection with this migration and its details, has been the focus of historical reconstruction. The results of this reconstruction indicate the existence of various sects and religions in Abyssinia. The most important of these religions were Christianity, Sabaeanism and Judaism, and the most important sects in that era were the "Menophysite" and "Arian" Christian sects. These results are in harmony with the references of historical and sectarian sources and complete and confirm them. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| People of the Book, Historical reconstruction, Abyssinia, Surah Maryam, Sabeans, Christian sects | ||
| مراجع | ||
|
- قرآن کریم
- ابن‌اثیر، عزالدین (1385ق)، الکامل فی التاریخ، ج1، 2، بیروت: دار صادر.
- ابن‌‌خلدون، عبدالرحمن‌بن محمد (1371ش)، العبر، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، ج1، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
- ابن‌سعد، محمد [بی‌تا]، الطبقات الکبری، ج1، بیروت: دار صادر.
- ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر [بی‌تا]، البدایة و النهایة، تحقیق علی شیری، ج3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- ابن‌کثیر، اسماعیل‌بن عمر (1419)، تفسیر القرآن العظیم، ج5، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- ابن عاشور، محمدطاهر (1420)، تفسیر التحریر و التنویر، ج6، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
- ابن‌هشام حمیری [بی‌تا]، السیرة النبویة، ج3، مصر: مکتبة محمد علی صبیح و أولاده.
- ارناووطی، زهیر محمدعلی (2016)، «لفظة (الرحمن) فی سورة مریم دراسة دلالیة»، مجلة الاستاذ، شمارۀ 216.
- الهامی، داود (1377)، «صابئان در قرآن»، مجله کلام اسلامی، شماره 25، صص139-140.
- ایزاک، استفون و ویلیام. ب. مایکل (1374)، راهنمای جامع تحقیق و ارزیابی، ترجمۀ مرضیه کرمی‌نیا، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
- آریان، حمید (1384)، «لشکرکشی ابرهه به مکه به روایت تاریخ و قرآن»، دوفصلنامه تاریخ اسلام در آینه پژوهش، سال دوم، شمارۀ 7، صفحه 25-82.
- بلاغی، عبدالحجه (1386)، حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، قم: حکمت.
- پاکتچی، احمد [بی‌تا]، «بجه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- .پاکتچی، احمد (1391) روش‌شناسی تاریخ، تهران: دانشگاه امام صادق.
- پرچم، اعظم (1387)، بررسی تطبیقی مسائل وحی و نبوت از دیدگاه قرآن و عهدین، اصفهان: کنکاش.
- ثعلبى، احمدبن محمد (1422)، الکشف و البیان، تحقیق ابومحمدبن عاشور، ج6، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- الجابری، محمد عابد (1400)، تفسیر سوره‌های قرآن براساس ترتیب نزول، ترجمۀ محسن آرمین، ج1، تهران: نشر نی.
- جفری، آرتور (1372)، واژه‌های دخیل در قرآن، ترجمۀ فریدون بدره ای، تهران: توس.
- جواد علی (1422)، المفصل فى تاریخ العرب قبل الإسلام، ج12، لبنان: دار الساقی.
- حاج منوچهری، فرامرز [بی‌تا]، «تبع»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- حموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله یاقوت (1995)، معجم البلدان، ج2، بیروت: دار صادر.
- حوى، سعید (1424)، الاساس فى التفسیر، ج6، قاهره: دار السلام.
- خازن، علی‌بن محمد (1415)، لباب التأویل فی معانی التنزیل، ج1، بیروت: دار الکتب العلمیة.
- خوارزمی، ابوعبدالله [بی‌تا]، مفاتیح العلوم، تحقیق ابراهیم الآبیاری، بیروت: دار الکتاب العربی.
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین‌بن محمد (1412)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق عدنان داودی، بیروت: دار العلم.
- سید قطب (1425)، فى ظلال القرآن، ج4، بیروت: دار الشروق.
- شهرستانى، محمدبن عبد الکریم (1364ش)، الملل و النحل، تحقیق محمد بدران، ج1، 2، قم: الشریف الرضی.
- شیخو، رزق‌الله‌بن یوسف‌بن عبدالمسیح‌بن یعقوب [بی‌تا]، النصرانیة و آدابها بین عرب الجاهلیه، [بی‌جا]: [بی‌نا].
- صلاحی مقدم، سهیلا و فرجی بیرگانی، الهام (1395)، «بررسی واژگان مشترک زبان مندایی در زبان های فارسی ، عربی ، بختیاری و شوشتری»، گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه گیلان.
- صوله، عبدالله (2007)، الحجاج فی القرآن من خلال أهم خصائص الاسلوبیه، بیروت: دار الفارابی.
- طباطبایى، محمدحسین (1390)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج3، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- طبرسى، فضل‌بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح فضلالله یزدى طباطبایى و هاشم رسولی، ج3، 6، تهران: ناصرخسرو.
- طبری، محمدبن جریر [بی‌تا]، تاریخ الامم و الملوک، ج2، عراق: دار التراث.
- عباسی، سمیرا (1392)، «تاریخچه و عقاید کلیسای یعقوبیه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء.
- عطیه، عزیز سوریال (2005)، تاریخ المسیحیة الشرقیة، ترجمۀ اسحاق عبید، قاهره: المجلس الاعلی للثقافة.
- عوده، خالد کامل و خلف عبد ربه [بی‌تا]، القاموس المندائی، [بی‌جا]: مکتبة موسوعة العیون المعرفیة.
- فاریاب، محمدحسین (1387)، «جستاری در صابئان»، مجله معرفت، شماره 132، صص 107-125.
- فروخ، عمر (1964)، تاریخ الجاهلیه، بیروت: دار العلم للملایین.
- کلباسی اشتری، حسین و قزلباش، سارا (1394)، «آریوس و آریانیسم در سنت مسیحی: زمینه‌ها، پیامدها»، فلسفه دین، شمارۀ 4، دورۀ 25، صص653-686.
- گروه روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری پژوهشکده تاریخ اسلام [به اهتمام] (1393)، گفتارهایی در باب تاریخ‌نگاری و روش‌شناسی تاریخی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
- لاهوتی، بهزاد (1393)، «حبشه»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- مسعودی، ابوالحسن علی‌بن الحسین [بی‌تا]، التنبیه و الإشراف، تصحیح عبدالله إسماعیل الصاوی، قاهره: دار الصاوی.
- منتظرالقائم، اصغر (1384)، تاریخ اسلام تا سال چهلم هجری، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
- میلر، ویلیام مک الوی (1382)، تاریخ کلیسای قدیم در امپراطور روم و ایران، ترجمۀ علی نخستین، تهران: انتشارات اساطیر.
- نکونام، جعفر (1385)، «جستاری در تاریخ‌گذاری قرآن»، پژوهش‌نامه قرآن و حدیث، شماره اول، صص25-52.
- النمر المدنی، محمد (2009)، الصابئة المندائیون؛ العقیدة و التاریخ، دمشق: دار و مؤسسة رسلان.
- نورمحمدی، معصومه (1381)، «کلیسای قبطی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 162 و 163، صص137-152.
- واقدی، محمدبن عمر [بی‌تا]، المغازی، ج1، بیروت: انتشارات الاعلمی.
- هاکس، جیمز (1394)، قاموس کتاب مقدس، تهران: اساطیر.
- یعقوبی، احمدبن اسحاق [بی‌تا]، تاریخ الیعقوبی، ج1، 2، بیروت: دار صادر.
- یوسف، بشیر عبدالواحد (2017)، موسوعة المندائیه: الصابئة المندائیون (دایره معلومات موجزه)، قاهره: شمس للنشر و الاعلام.
- Wilde, Clare and Jane Dammen McAuliffe (2004), Encyclopaedia of the Qurān, Leiden– Boston: Brill. The Holy Quran Ali, Javad (2001). Al-Mofaṣṣal fī Tarīḵ al-‘Arab Qabl al-Islam. Lebanon: Dar al-Saqi. Abbasi, Samira (2013). "The History and Beliefs of the Yaqoubi Church". Alzahra University. Al-‘Āmelī, ǰa‘far (1996). Ma’asāt Az-Zahrā. Beirut. Al-bahrani, Abdullah (1994) ‘Awālīm ul-‘Olūm wa al-Ma‘ārīf ul-Aḥwāl . Qom: Imām Mahdī. Al-Jaberi, Abed (2008). fahm ūl-Quran, Beirut, Beirut: Markaz ul-Dīrāsāt ul-Waḥda al-‘Arabīyah. Āloūsī, Maḥmood b. ‘Alī (1994). Rooḥ ul-Ma‘ānī fī Tafsīr al-Quran al-Aẓeem wa al-Sab‘ul-Maṯānī,Beirut: Dār ul-kutub ul-ʽElmīyya. Al-Wāqīdī, Moḥammad b. ʽUmar (N.D). al-Maḡāzī, Beirut: al-A‘lamī. An-Namer, Mohammad (2009). Aṣ-ṣābī’at ul-Mīndā’īyūn. Damascus: Dār Rosolān. Arian, Hamid (2005). Abrahe's campaign to Mecca according to the narration of history and the Quran, "Islamic History in the Mirror of Research", second year, number 3. Arnavuti Zohair Mohammad Ali (2016). Lafzat ul-Raḥman. Magazine of Al-Ostāz. Baghdad university. Atiyeh, Aziz (2005). A Hīstory of Eastern Christianity. Cairo: Almaǰlīs Al-Aʿlā. Al-Ṭabarī Al-Ṣaḡīr, Moḥammad (1992). Dalā’īl ul-Īmāma. Qom: Beʿṯat. Balaghi, Abdalhojjah (2007). Ḥoǰǰat ut-Tafāsīr. Qom: Hekmat. Bostanee, Ghasem, Mina Shamkhi, Alim Matouri, Isa Mahmoodi Mazreavi (1979). Narrative-historical Analysis and Determining the Dates of Some News of Emigration to Abyssinia based on Analysis of Primary Documents and Source Network.. Islamic History Studies. ; 13 (51) :7-38 Clare Wilde and Jane Dammen McAuliffe (2004) Encyclopaedia of the Quran, Leiden– Boston: Brill. Crone, Patricia (2005). ‘How Did the Qur’anic Pagans Make a Living, in Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 68, no. 3, University of London, . 389-387 Crone, Patricia (2005). ‘How Did the Qur’anic Pagans Make a Living, in Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Vol. 68, no. 3, University of London, 387-389. Elhami, Davood (1998). Sabeans in the Quran, "Islamic Theology Magazine", number 25. Eliada, Mircea (1987) The Encyclopedia Of Religin. New York: 12/16. Fariab, Mohammad (). Research in Sabean. Maʿrefat Jornal. 132: 107-125. Farroukh, Omar (1964). History of Jahiliyyah. Beirut: Dār ul-‘Elm. Department of Methodology and Historiography of Islamic History Research Institute (2013), talks about historiography and historical methodology, Tehran: Islamic History Research Institute. Haj Manuchehri, Faramarz (N.D). Great Islamic Encyclopaedia, Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopaedia, follow-up article. Ḥamavī, Yāqūt (1995). Mo‘ǰam ul-Boldān, Beirut: Dār al-Ṣādīr. Ḥellī, Ḥasan (). Moḵtaṣar Bāṣā’īr Daraǰāt. Najaf: Manšūrāt al-Maṭba‘a al-Ḥeīdarīyah. Ḥovī, Saʽeed (). Al-Asās fī Tafsīr. Cairo: Dār ul-Salām. Ibn ʽAūūr, Moḥammad, Ṭāhīr (1999). Tafsīr ul-Taḥrīr wa at-Tanvīr, Beirut: al-Tarīḵ al-ʽArabī. Ibn Aṯīr, ʿĪzz ul- Dīn (1992). Al-Kāmīl fī al-Tārīḵ . Beirut: Dār Ṣādīr. Ibn ḵaldūn, ‘Abdur-Rahman b. Moḥammad (1984). al-ʻĪbar. Translated by Abdul Mohammad Ayati. Tehran: Institute for Cultural Studies and Research. Ibn Kaṯīr, Ismāʻīl b ʽUmar (1998). Tafsīr ul-Qurān ul-‘Aẓīm. Beirut: Dār al-Kutub al-‘Elmīyyah. Ibn Kaṯīr, Ismāʻīl b ʽUmar (N.D). Al-bīdāyah wa Al-Nīhāyah. Beirut: Dār ul-Īḥyāe al-Toraṯ Ibn Saʽd, Moḥammad, (N.D). Al- Ṭabaqāt ul-kobrā. Beirut: Dār Ṣādīr. Isaac, Stephen (1995) Handbook in research and evaluation: a collection of principles, methods and strategies. Translation by Marziyeh Karaminia. Mashhad: Astān-e Qods. Jeffery, Arthur (1938). The foreign vocabulary of the Qur’an. Oriental Institute Baroda. Kālbasī, Husein (2015). Aryūs va Aryānīsm Dar Sonnat Masīḥī. Falsafe dīn. 4: 25. ḵārazmī, Abū ʿAbdullāh (). Mafātīḥ ul-Olūm. Beirut: Dār al-Kītāb Al-ʽArabī. Koleīnī, Moḥammad (1986). Al-Oṣūl Mīn al-Kāfī. Tehran: Dār ul-Kotob al-Islāmīyah. Lahuti, Behzad (2014). Encyclopaedia of Islamic World, Abyssinian, Volume 12. Maǰlesī, Moḥammad (1982). Bīḥārul -Anwār. Beirut: Al-vafā. Masʿūdī, Abolḥasan (N.D). Al-Tanbīh wa Al-Ešrāf. Cairo: Dār ul-Ṣāwī. Miller, William McElwee (2003). Church. Tehran: Asāṭīr. Mohammadpour, Mohammad (2020). Statistical analysis of immigrants to Abyssinia. islamhistory 2020; 1 (39) :5-32. Montazerolqaem, Asghar (2005). History of Islam until the 40th year of Hijri, Isfahan: Isfahan University Press. Nekounzm, Jafar (2006). A RESEARCH INTO QURANIC HISTORIOGRAPHY. PAZHUHESH NAME-YE QURAN VA HADITH. Year:1385 ,Volume:1, Issue:1 Page(s): 25-52 Nourmohammadi, Masumeh (2002). COPTIC CHURCH. Year:1381, Volume:51-50, Issue:163-162 Page(s): 137-152. ʿOdeh, Khlid (N.D). Alqāmūs ul-Mandā’ī. Maktaba Mosūʿe. Almaʿrefia. Pakatchi, Ahmad (2012). Ravesh Shenāsī Tārīḵ. Tehran: University Imām Ṣādīq. Pākatchī, Aḥmad (N.D). Great Islamic Encyclopaedia,. Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopaedia. Qazvini, Mohammad (1993). Fātemat ul-Zahrā Mīn Al-Mahd Īla Al-Laḥd. Qom: Maktabat Baṣīratī. Qortobī, Moḥammad (1985). Al-ǰamī‘ ul-Aḥkām al-Quran. Ṭehran: Naṣer ḵosro. Rāḡīb, Abolqāsīm (). Al-Mofradāt. Beirut: Dār ul-‘Elm. Salahi Moqaddam, Soheila (2016). Examining common words of Mandaic language in Persian, Arabic, Bakhtiari and Shushtri languages, "International Meeting of the Association for the Promotion of Persian Language and Literature". Gilan University. Seyyed Quṭb (2004). Fī ẓīlal al- Quran, Beirut: Dār al-šorūq. Shahrestānī, Moḥammad (1965). Al-Mīlal wa Al-Nīhal. Qom: Al-šarīf Al-Rażī. Sheīḵ Ṭūsī, Moḥammad b Ḥasan (). Al-Tebīān. Beirut: Dār al-Īḥyāe al-Toraṯ. Sheīḵū, Rezqullāh (N.D). An-Naṣrānīyat wa Ādābīhā Bayn ‘Arab al-ǰāhīlīya. N.P. Sirusi, Raziyeh, Alimohammad Valavi (2018). The First Perceptions of the Christian Scholars of the Individual Features of the Prophet of Islam (PBUH). History of Islam and Iran. number 40. Suleh, Abdullah (). Al-Ḥoǰāǰ fī AL-Quran. Beirut: Dār ul-Fārābī. Ṭabarī, Moḥammad b. ǰarīr (N.D). Tārīḵ Al- Ṭabarī. Iraq: Dār al-Torāṯ. Ṭabarsī, Faḍl b. Ḥasan (1993). Maǰma‘ul-Bayān fī Tafsīr al-Quran, Ṭehran: Naṣer ḵosro. Tabatabaee, Mohammad Hosein (1970). Al-Mīzān fī Tarsīr al-Quran, Beirut: al-Aʽlamī lelmaṭbʽuat. Ṯa‘ālībī, Aḥmad (). Alkašf wa ul-Bayān. Beirut: Dār ul-Īḥyāe al-Toraṯ. Wahedi, Ali (2004). Asbāb Al-Nozūl. Tehran: Našr-e Ney. Ya‘qoūbī, Aḥmad b. Īsḥaq (N.D). Tarikh ya‘qoubi, Beirut: Dār Ṣadīr. Yusof, Bashir (2017). Al-Mosū‘a al-Mandā‘īya, Cairo: šams. - Wilde, Clare and Jane Dammen McAuliffe (2004), Encyclopaedia of the Qurān, Leiden– Boston: Brill | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 257 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 198 |
||